حباب داتآیآر؟
نیما نامداری
رشد فناوریهای نوآورانه باعث شده فرصتهای زیادی برای کسبوکارهای نوپایی که استارتآپ نامیده میشوند ایجاد شود و سرمایهگذاری روی آنها هم رواج یافتهاست. اما باید مراقب بود اتفاقی نظیر سقوط دات کام که در فاصله سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ در آمریکا رخ داد در سالهای آینده در ایران رخ ندهد. بهخصوص که دولتیها هم وارد این فرآیند شده و بهدنبال جذب سرمایه برای استارتآپهای ایرانی هستند.
داستان سقوط دات کام چه بود؟ در اواخر دهه ۹۰ میلادی شرکتهای فناوری رشد عجیبی داشتند. شرکتهایی نظیر گوگل، آمازون، سیسکو، مایکروسافت، اپل و... رشدهای چند صد درصدی را شاهد بودند و سرمایه زیادی به سوی هزاران شرکت فناوریمحور بهخصوص کسبوکارهای اینترنتی جریان داشت. در فاصله سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ شاخص بورس نزدک قریب به ۴۰۰ درصد رشد داشت که کاملا تحت تاثیر رشد شرکتهای فناوری بود. در ژانویه ۲۰۰۰ در جریان پخش زنده مهمترین مسابقه سالانه فوتبال آمریکایی، تبلیغات تلویزیونی ۱۶ شرکت فناوری روی آنتن رفت یعنی این شرکتها که بعضا عمرشان به دو سال هم نرسیده بود به ازای هر نیمدقیقه تبلیغ حداقل ۲ میلیون دلار داده بودند.
اما این خوشی دیری نپایید. سه ماه بعد هنگامی که فدرال رزرو آمریکا تصمیم گرفت نرخ بهره را افزایش محسوسی بدهد ضربه آخر برای افتادن در سراشیبی زده شد. در عرض دو سال بسیاری از این شرکتها اعلام ورشکستگی کردند یا زیانهای هنگفت در صورتهای مالی خود نشان دادند.
ادامه در صفحه2