بررسی« اقتصاد سرآمد» از رابطه فرونشست زمین و مساله تخلیه شهرتهران
«زلزله خاموش» در حال گسترش به پایتخت
گروه راه و ساختمان - بهتازگی یک مؤسسه تحقیقاتی بینالمللی نسبت به فرونشست زمین در تهران هشدار داده است. موسسه تحقیقاتی اینتللب که گروه بینالمللی مشاوره اطلاعاتی است، با انتشار چند تصویر ماهوارهای، فرونشست زمین در اطراف تهران را «بمب ساعتی بیصدا» توصیف کرده و آن را تهدیدی برای ۱۳ میلیون نفر جمعیت ساکن در این مناطق دانسته است دراین گزارش با اشاره به استخراج بیش از حد آبهای زیرزمینی، از تداوم ۲۵ سانتیمتر فرونشست سالانه زمین در برخی از مناطق تهران خبر میدهد.
به گزارش اقتصادسرآمد، درحالی که برخی مسئولان معتقدند وضعیت فرونشست ها به گونه ای نیست که برای ساکنان خطر آفرین باشد از راهروهای شورای شهر شنیده می شود که سازمان نقشه برداری کشور در نامه ای ابعاد بیشتری از این هشدار را توضیح داده است .در این نامه به دو محدوده که وضعیت فرونشست بحرانی شده و نسبت به سال 95 ، 3 برابر شده است .
گفته می شود حجم فرونشست در بخش هایی از منطقه مسکونی جنوب غربی شهر تهران کمربندی آزادگان، مجتمع مسکونی مصطفی خمینی که در سال 95 کم تر از 10 سانتی متر بود به بیش از 20 سانت در سال 99 رسیده است. همچنین فرو نشست در منطقه چهار دانگه نیز چنین وضعیتی دارد. «فرونشست یعنی زمین یک سانت، دو سانت یا بیشتر پایین برود. در فرونشست معمولا هیچ اتفاقی برای عموم سازهها نمیافتد مگر در خطوط مرزی، آن که ممکن است یک نقطه از سازه فرونشست کند و نقطه دیگر فرونشست نکند، این یعنی نشست ناهمگون که میتواند موجب شود ساختمان ترک بخورد. به عنوان مثال اگر جایی از یک منطقه بزرگ فرونشست کرده باشد و روبروی آن فرونشست اتفاق نیفتاده باشد، در مرز این دو منطقه ممکن است اتفاقاتی بیفتد ولی اینطور نیست که در تمام منطقه فرونشست همه ساختمانهای ما در خطر قرار بگیرند. بنابراین فرونشست از نظر آسیب رساندن به سازههای شهری ما را بهصورت جدی تهدید نمیکند.
رابطه فرونشست زمین و تخلیه تهران
سعید امدادی، عضو انجمن راه و ساختمان در رابطه با موضوع عنوان شده به روزنامه اقتصادسرامد، گفت: اگر فرونشت زمین در تهران به همین میزان ادامه پیدا کند، ممکن است مجبور به تخلیه تهران شویم. اما با وجود هشدارهای پی در پی در خصوص بحرانی بودن وضعیت تهران به نظر میآید مسئولان آن را چندان جدی نمیگیرند.
مناطق دارای فرونشست در حال گسترش به سطح شهر هستند.
وی درخصوص این که چقدرفرونشست زمین تهران را در معرض تهدید قرار میدهد هم میگوید: بههرحال مناطق دارای فرونشست در حال گسترش به سطح شهر هستند و نمیتوان به دلیل اینکه مخاطره جدی برای سازهها ایجاد نمیکند از سایر مخاطرات دراز مدت آن صرف نظر کرده و به آن بیتوجه بود ولی این معضل نیز یکی دیگر از مخاطراتی است که حل آن به هماهنگی بین چند دستگاه حاکمیتی و نیز شهرداری تهران بستگی دارد و در کشور ما اگر اجرای امری به هماهنگی بین چند دستگاه واگذار شود عملا کار چندانی در آن حوزه صورت نمیگیرد.
امدادی با بیان اینکه سازمان زمینشناسی مطالعات خود را در زمینه پدیده فرونشست زمین از ۱۷ سال قبل آغاز کرده است، گفت: ما به طور مستمر این پدیده را در کشور مورد مطالعه و پایش قرار دادیم، ضمن آنکه سازمان زمینشناسی اولین سازمانی بوده است که از روش «تداخلسنجی راداری» برای فرونشست در کشور بهره برد.
این متخصص زمینشناسی کاربردی با بیان اینکه در جنوب غربی تهران فرونشست داریم، خاطر نشان کرد: این فرونشست به سمت منطقه بازار و یا شمال تهران حرکت نکرده است.
این کارشناس مسکن با اشاره به برخی از ادعاها درباره فرونشست زمین در تهران، اضافه کرد: در این ادعاها اعلام شده است که تهران سالانه ۳۶ سانتیمتر (روزی یک میلیمتر) فرونشست دارد. دلیل این ادعا این است که در یک سال ۸۷-۸۶ یکی از استادان مطالعهای انجام داده است که در آن سال در بخش کوچکی از تهران فرونشست ۳۶ سانتیمتری را ثبت کردهاند.
هر روز یک میلیمتر از زمین تهران نشست میکند که با ۳۶ سانتیمتر نشست سالانه بین کشورهای جهان رکورددار است. این مساله ناشی از عدم توجه به ابعاد محیط زیستی توسعه است، چرا که در درازمدت و براساس برداشت بیرویه آب از منابع زیرزمینی و همچنین عدم مدیریت برای انتقال آبهای جاری به زیر زمین شاهد بروز یک بحران هستیم.
بررسي هاي ترازيابي سطح زمين و داده هاي ماهواره اي رادار در شيوه InSAR نشانگر وقوع پديده فرونشست زمين در پهنه اي با مساحت بيش از 400 كيلومتر مربع در جنوب و جنوب غرب تهران است. نرخ فرونشست در اين پهنه حدود 3 تا 16 سانتيمتر بر سال مي باشد. در بررسيهاي رو زميني بهترين شاهد براي وقوع اين پديده بيرون زدگي لوله جدار چاهها (رشد چاه) است كه در اين منطقه با شدتهاي مختلف مشاهده مي گردد. بررسيهاي تكميلي بر روي اين پهنه نشان مي دهد كه نرخ فرونشست با ميزان افت آب زيرزميني و ضخامت رسوبات ريز دانه بويژه رس رابطه مستقيم دارد.
راهكار اساسي براي مقابله با پديده ياد شده، كاهش بهره برداري از منابع آب زيرزميني و جلوگيري از برداشت شن و ماسه در مناطق بالا دست و در داخل محدوده فرونشست به علت اثر منفي اين برداشت ها در تغذيه سفره آب زيرزميني است. بنابراين بدون اعمال مديريت صحيح منابع آب، جلوگيري از پيشرفت فرونشست امكان پذير نمي باشد.