بررسی « اقتصادسرآمد» از رد شدن چند باره طرح تولید برق بخش خصوصی در وزارت صمت
انحصارشکنی از تولید برق کلید خورد
گروه نفت و انرژی - از آن جا که چالش عمده کشور چه در بخش صرفهجویی در مصرف برق (خانگی، تجاری، کشاورزی یا صنعتی) و نیز تولید برق، بحران قیمتگذاری دستوری است، تا این مساله به شکلی معقول حل نشود، پایداری تولید برق با چالشهای جدی روبهروست. سیاستگذار البته فعلا از اصلاح بخش به بخش قیمت برق و نه همه بازار استفاده میکند که گرچه دردی را دوا نمیکند، اما برای شروع خوب است. بهنظر میرسد این مسیر باید از خلال یک گفتوگوی صادقانه به طرح داستان اصلی سیاست دولت در بازار برق بدل شود و در کنار آن، بهبود بهرهوری تولید، افزایش سرمایهگذاری از طرق داخلی و خارجی در کنار توسعه بازار انرژی در منطقه حل شود.
به گزارش اقتصادسرآمد، عدم حل این موضوع اما سنگ بزرگی است که شرایط تولید را در کشور بیش از پیش بحرانی خواهد کرد. از آنجا که قاطبه صنایع ارزآور کشور در ردیف صنایع مصرفکننده گاز طبیعی (نهاده اصلی تولید بخش اعظم برق کشور) هستند یا از برق به شکل یک نهاده رایگان (بهدلیل قیمت بسیار نازل آن) سود میبرند، حل مساله بازار برق برای دولت ایران یک موضوع حیاتی است. نگاهی به گفتههای فولادسازان و نیز بررسی گزارش اتاق تهران نشان میدهد قطع برق از طرق مختلف، هزینههای جانبی بسیاری به اقتصاد ایران تحمیل میکند.
تامینکنندگی بخش فولاد که برای طیف وسیعی از رشتهفعالیتها و صنایع حیاتی است ( از ورق فولاد برای لوازم خانگی و خودرو تا شمش و اسلب و مقاطع برای صنایع زیرساختی یا صادرات )، از ناحیه بیبرقی تحت فشار است و خاموشی میتواند ضربه بزرگی برای صنایع تولیدی کشور باشد که هماکنون بهدلیل تحریم با کمبود مواد اولیه دست به گریباناند. در عین حال، خاموشی بیبرنامه یا دستوری صنایع کوچک و بزرگ میتواند حیات اقتصادی بسیاری از بنگاهها و به تبع آن خانوارهای ایرانی شاغل در این بخشها را با مخاطرات جدی روبهرو سازد. نگرانی از این مساله به قدری زیاد است که کارشناسان رسما از کنترل تقاضای برق در صنایع پرمصرف صحبت کرده و بیتوجهی به این موضوع را به منزله کلید خوردن دوباره خاموشی در زمستان اعلام کردهاند.
انحصارشکنی از تولید برق کلید خورد
سیدمهدی حسینی کارشناس صنعت انرژی با ضروری دانستن بهرهبردن از ظرفیت بخش خصوصی در حوزه تولید برق به روزنامه اقتصادسرآمد، میگوید: خبر خوش این که در روزهای اخیرانحصارشکنی از تولید برق کلید خورد. موافقت اصولی میان وزارت نیرو با صنایع بزرگ برای سرمایهگذاری ۶میلیارد یورویی بهمنظور تولید ۱۰هزار و ۵۳۶مگاوات برق ظرف سه سال صورت گرفته است.
به اعتقاد وی، تلاش برای حل پایدار مساله خاموشی ادامه دارد. اعطای مجوز تولید برق برای مصرف شخصی به صنایع بزرگ گام تازه سیاستگذار برای عبور از وضعیت بغرنج فعلی است که عملا منجربه انحصارزدایی در تولید برق میشود. با اینکه سیاستگذار فعلا آسانترین راه را برای حل مساله بیبرقی انتخاب کرده و دکمه خاموشی را فشار میدهد، تلاش برای تامین پایدار برق در کشور را هم زیر نظر دارد.
رد شدن چند باره طرح وزارت صمت
حسینی با یادآوری رد شدن چند باره طرح وزارت صمت در بهرهگرفتن ازظرفیت بخش خصوصی و صنایع انرژی بر از سوی دولت، افزود: پیشتر نیز وزارت صنعت در نامهای نسبت به درخواست صنایع بزرگ برای احداث نیروگاه و تولید برق اعلام آمادگی کرده بود. این درخواست با وجود سابقه بسیار، هر بار از سوی وزارت نیرو بهدلیلی نامشخص رد میشد. اما این روزها ظاهرا از دولت دوازدهم موفق به دریافت تایید شده است.
به گفته وی، با توافق با صنایع بزرگ در حدود دو تا سه سال آینده، سرمایهگذاری این بخش ظرفیت قابل ملاحظهای برای تامین برق ایجاد میکند و منجر به کاهش فشار روی سایر بخشها خواهد شد. با این اتفاق، از بهار امسال، فشار خاموشی روی صنایع موجب شده تا نهتنها چشمانداز رشد تولید در سال ۱۴۰۰ تیره شود که به جز صنایع بزرگ، بسیاری از صنایع کوچک و متوسط نیز متضرر شوند.
گزارش تازه اتاق تهران نیز بخشی از وضعیتSMEها را پرچالش نشان میدهد. برق که مهمترین نهاده تولید و پایه توسعه اقتصادی است، از هفتههای میانی خرداد و با گرم شدن هوا شروع به نوسان کرد تا اینکه در انتهای خرداد و نیز سه هفته ابتدایی تیرماه در شکلی گسترده از دسترس مصرفکنندگان خانگی، تجاری و صنعتی دور شد. شواهدی نظیر گزارش خرداد شامخ (شاخص مدیران خرید) به خوبی تاثیر سوء این موضوع را روی کاهش تولید و افت عملکرد صنعت به نمایش گذاشت. با این حال بهنظر میرسد مساله خاموشی هنوز در کوتاهمدت و میانمدت وضعیتی بغرنج دارد. با این که موافقتنامه اخیر و نیز برخی اقدامات دولت زمینه افزایش تولید برق ظرف یک سال آتی را فراهم میکند، اما گسترش استفاده از نهاده برق در هفتهها و ماههای آتی با چالشهای جدی روبهرو است.
شکاف هزینه تولید هر کیلووات ساعت برق با بهای فروش آن که در قالب یارانه به انبوهی از مصرفکنندگان خرد و صنایع بزرگ تزریق میشود، انگیزه افزایش سرمایهگذاری در این بخش را از بین برده است. در عین حال، عبور سطح مطالبات صنعت برق از دولت که به گفته متولیزاده مدیرعامل توانیر از مرز ۶۰ هزار میلیارد تومان عبور کرده، حلقه مفقوده حل مساله خاموشی است. سیاستگذار نیز بهرغم طرح مسائل بسیار متنوعی در خصوص خاموشیها، هنوز هیچ پاسخ روشنی به چگونگی حل ابرچالش صنعت برق یعنی اقتصادی کردن نظام تولید و مصرف برق نداده است.