ظهور فروشگاه های زنجیره ای و کاهش اشتغال
ادامه از صفحه اول
اما در فروشگاههای زنجیرهای تعداد زیادی فروشنده، انباردار، پیک، بازاریاب و... وجود دارد. از طرفی احتمالا فروشندگان خرد بر این باورند که تعداد زیادی از مشتریان خود را بواسطه فروشگاههای همواره تخفیف از دست دادهاند. قطعا کسانی که بهصورت عمده خرید میکنند فروشگاههایی که تخفیف بیشتری دارند را ترجیح میدهند اما واضح است که هر مصرفکننده در طول روز یا هفته خریدهای جزئی و روزمرهای دارد که برای اینگونه خریدها رفتن به فروشگاههای بزرگ بهصرفه نیست چراکه معمولا رفتن به این فروشگاهها نیاز به استفاده از خودروی شخصی دارد و برای خریدهای روزمره افراد ترجیح میدهند از سوپرمارکت محله خرید کنند و وقت کمتری صرف خرید شود مگر آنکه در محله آنها به فاصله نزدیک فروشگاه زنجیرهای یا همواره تخفیف وجود داشته باشد که در میان جمعیت کل کشور افراد محدودی چنین امکانی دارند. از طرفی به دلیل افزایش جمعیت و مهاجرت از روستا به شهر، تعداد مصرفکنندگان درکل افزایش یافته بنابراین سهم سوپرمارکتها نیز افزایش یافته است. همچنین در برخی از مناطق بهخصوص مناطق بهلحاظ درآمدی خوب شهر، تنوع کالاهایی مثل بستنی، ماست، نوشیدنی و... در سوپرمارکتها بسیار بیشتر از فروشگاههای زنجیرهای است و همین موضوع باعث افزایش خرید از سوپرمارکتها میشود. از دیدگاه جامعه به نظر میرسد وجود فروشگاههای زنجیرهای مفید بودهاست چراکه این فروشگاهها بزرگ بوده و دارای صرفه مقیاس هستند. در اقتصاد صرفه مقیاس به حالتی اشاره دارد که در اثر افزایش حجم تولید، هزینه متوسط تولید هر واحد کالا کاهش مییابد. صرفه مقیاس دو نوع است، داخلی و خارجی.. اما عوامل داخلی مختص هر شرکت یا فروشگاه است و این مورد میتواند موجب ایجاد صرفه مقیاس برای یک فروشگاه شود که عامل بسیار مهمی برای رقابت و ماندن در بازار محسوب میشود. از جمله صرفههای مقیاس داخلی که فروشگاههای زنجیرهای از آن برخوردار هستند میتوان به خرید عمده و کوتاه کردن زنجیره تولید اشاره کرد. این فروشگاهها بهدلیل داشتن شعب زیاد و نیز مشتریان بسیار زیاد بهصورت عمده و در تعداد بسیار زیاد خریدهای خود را انجام میدهند بنابراین امکان خرید محصول با قیمتهای خیلی پایینتر نسبت به سوپرمارکتها را دارند و همچنین بسیاری از این فروشگاهها کارخانههای تولید موادغذایی و شوینده خود را دارند یا اینکه مستقیما از تولیدکننده خرید میکنند و واسطهها را حذف کردهاند بنابراین قیمت تمامشده محصول برای آنها کاهش مییابد و میتوانند به مشتریان خود تخفیف ارائه کنند. همچنین بهعلت حجم بالای فروش آنها هزینههای ثابت مثل انبارداری و اجاره برای هر واحد محصول بسیار ناچیز میشود. همچنین این فروشگاهها مدیریت واحدی دارند و چون سرمایه و توان این شرکتها در مقایسه با سوپرمارکتها بسیار زیاد است، توانایی استفاده از مدیران و بازاریابان متخصص را دارند و از این جهت نیز مزیت دارند از طرفی چون توانایی استخدام کارشناسان توانمند را دارند بهگونهای فروشگاههای خود را طراحی میکنند که مصرفکنندگان با دیدن کالاهایی که به آنها نیاز ندارند به خرید ترغیب شوند و از این طریق درآمد بیشتری کسب میکنند.باظهور کسبوکارهای جدید معمولا کسبوکارهای سنتی با این استدلال که مشتریان خود را از دست دادهاند و افراد بسیاری شغل خود را از دست دادند، به دنبال انحصار در گروه شغلی خود هستند در حالیکه باید به این نکته توجه کرد که به دلیل بزرگ بودن این کسب وکارها و سرمایهگذاری گستردهای که در این کسب وکارها میشود شغلهای بیشتری نسبت به کسبوکارهای سنتی ایجاد میشود.
*دانشجوی دکترای اقتصاد شریف