راز ماندگاری طراحی برندهای اقتصادی سرژ آواکیان چه بود؟

امروز تبلیغات و سود آوری مهم است نه کیفیت

مرکز پژوهش های مجلس عوامل عدم ماندگاری برندها در ایران را “ حاکم نبودن قانون، ناامنی، کارشکنی های عوامل قدرتهای استعماری، توسعه نیافتن زیرساخت ها و در یک عبارت فقدان تداوم در دوره قبل از پیروزی انقلاب می داند
پفک نمکی مینو ، آدامس شیک ، شیر های شیشه ای هرسه خوراکی و طرح های جذاب آن ها یادآور دوران کودکی ما هستند. 
چقدر لذت بخش بود با انگشت پوشش زروقی شیشه شیر رو باز می کردیم و با ذوق سر می کشیدیم و کلی نگاه اون گاو آبی یا قرمز رنگی روی شیشه می کردیم. یا عطر و طعم ویژه( آدامس شیک) و طرح جذاب وسوسه انگیز( پفک نمکی)
تا حالا فکر کردیم که چه کسی این طرح و نقاشی و حروف های جذاب رو برای این خوراکی های خوشمزه طراحی کرده که تاحالا ماندگار و خاطره انگیز شدند!؟ 
مردی که طی این روزها آسمانی شد شاید برای خیلی از ما نام « سرژ آواکیان» ناشناس باشه مردی که که تمام این طراحی هارو برای خوراکی های دوران کودکی ما یادگار گذاشت.
سرژ آواکیان دانش آموخته«دانشگاه هنرهای زیبای کرویدون» لندن در رشته هنرهای تجسمی و دانشگاه لندن در رشته نقاشی است. پس از بازگشت به ایران آتلیه خود را در خیابان طالقانی راه‌اندازی می‌کند و به کار گرافیک مشغول می‌شود.
یکی از شناخته شده‌ترین آثار سرژ آواکیان طراحی بسته‌بندی پفک نمکی ست، در دهه ۵۰ وقتی در  ( گروه صنعتی مینو )  تصمیم به تولید پفک می‌گیرند بسته‌بندی این محصول را به سرژ سفارش می‌دهند، او می‌گوید:
«تازه به ایران برگشته بودم و به عمرم پفک ندیده بودم؛ رنگ و شکل لوگو را از خود فرم پفک گرفتم. این تصاویر هستند که باید حرف بزنند. یک روز رفتم به چاپخانه‌ای که قرار بود سلفون‌ها را چاپ کنند، در جوانی چاپ سیلک را پیش آلدو صرافیان کار کرده بودم و از چاپ هم سر رشته‌ای داشتم. فهمیدم که کار پفک نمکی را می‌باید با ساده‌ترین فرم و رنگ اجرا کنم کار را با دو رنگ زرد و قرمز طراحی کردم. بعدها مینو همان طرح را ۴ رنگ یا ۵ رنگ چاپ کرد ولی از آن استقبال نشد و دوباره به همان طرح قبلی برگشتند.»
سرژ  ریاست گروه گرافیک دانشگاه تهران، عضویت در هیئت علمی دانشگاه تهران و شرکت در نزدیک به پانزده نمایشگاه داخلی و بین المللی، نمایشگاه هنرهای زیبای ایلینگ لندن، نمایشگاه بین المللی هنر معاصر ایران و سومین نمایشگاه دو سالانۀ تهران از جمله فعالیت های حرفه ای وی محسوب می شوند.
اما راز ماندگاری طرح های آواکیان چه بود؟ 
آیا طراحی در صنایع خوراکی می تواند طرح ماندگاری چون  مادر ، نمکی ، شیک ، شیر ایران ، قو، پلیکان و... خلق کند ؟ 
 وقتی به روند آموزش در سیستم کنونی و سیستم قدیمی نگاه می کنیم شاید بتوان قدری ازاین (نتوانستن ها و ماندگار نبودن ) هارا ببینیم. خب با وجود دانشگاه نیمه دولتی ، خصوصی ، وابسته به کارخانه جاتی که به جای تخصص تدریس و استخدام استاد و آموزگار کاربلد فقط سرمایه دارد و گرفتن مجوز تاسیس دانشگاه می شود این نبود طرح حرفه ای و ماندگار را فهمید البته این تمام موضوع نیست . 
با گرایش سیستم آموزشی و بسنده کردن دانشجویان به روند ( کسب نمره و مدرک ) می توان یکی دیگر ازاین عوامل را دید. . 
شاید سوال برای شما پیش بیاید که این عوامل چه ارتباطی با نبود طرح ماندگار و حرفه ای هست!؟ آیا دانشگاه ها روند تحصیل را اشتباه می روند یا دانشجویان دل به کار نمی دهند؟ 
وقتی هر دانشکده و دانشگاهی با وعده و تبلیغ کسب مدرک آسان و نبود تیم های حرفه ای علمی و وجود دلالان تحصیلی ( خرید و فروش مدرک ، پایان نامه ، دفاعیه و...) در اطراف دانشگاه ها و نبود جو علمی درست و حرفه ای در محیط تحصیلی از عوامل نبودن دانشجوی نخبه ( نخبه واقعی  نه اسمی) در رشته های تحصیلی است. این نبودن ها باعث بوجود آمدن حجمی عظیم از دانشجویان ناکارآمدی می شود که تنها «مدرک» دارند اما هم تجربه کاری ندارند نه دل و ذوق و خلاقیتی برای فعالیت درآن رشته. گاهی تنها تحصیل در این امر دخیل نیست کسب تجربه نیز مهم است . جوانان ما امروزه بیشترین وقت خود را در ( فضای مجازی) تلف می کنند. چرا در کشورهای دیگر این گونه نیست یا اگرهست از آن فضا به درستی در راه مهارت افزایی صرف می شود. 
ای کاش از آواکیانها بیشتر برای آموزش استفاده می شد. 
البته کیفیت محصولات نیز در ماندگاری برند و طرح محصولات بسیار تاثیر دارد . که امروزه تنها تیراژ  ، تبلیغات و سود آوری مهم است نه کیفیت . 
چرا دیگر برند ها درایران ماندگار نیستند ؟ 
نبود کیفیت قطعا اولین گزینه است. دوم سلیقه گرایی که به تمام صنعت و مراکز تولیدی علمی پژوهشی مدیریتی چنگ انداخته است . سوم ورشکستگی های پیاپی که در اثر نبود حمایت مخصوصا حمایت از کارگاه های کوچک و تولیدی های داخلی ، واردات اجناس چینی و  البته گاهی این ورشکستگی ها رانت خواری، سواستفاده از کارگر و طراحان، سواستفاده از اعتماد مردم و روی آوردن تولید کنندگان به واردات به بهانه ارز آوری . به طور مثال چرا کارخانجات زر ماکاران ، تک ، بیک  ورشکست نشده اند؟ مدیریت درست ، حرفه ای ، صادقانه و حلال شاید عاملش باشد . 
مرکز پژوهش های مجلس در یک بررسی در باره عوامل عدم ماندگاری برندها در ایران نوشته “عواملی هم چون حاکم نبودن قانون، ناامنی، کارشکنی های عوامل قدرتهای استعماری، توسعه نیافتن زیرساخت ها و در یک عبارت فقدان تداوم در دوره قبل از پیروزی انقلاب ازجمله دلایل عدم شکل گیری و ماندگاری بنگاهها در کشور بود. در دوران پس از پیروزی انقلاب نیز با وجود تلاشهای صورت گرفته برای بهبود فضای کسب وکار عوامل متعددی ازجمله مداخلات دولت، تعدد بنگاههای مشابه، کوچک بودن سهم غالب بنگاههای اقتصادی، درونزا نبودن علم و فناوری و ضعف نهادهای پشتیبان در ناپایداری برندها مؤثر بوده است.” یکی از عوامل تأثیرگذار بر شکست فعالیت اقتصادی برخی از بنگاههای کشور فقدان نهادهای مدیریتی قوی بوده است. این موضوع سبب شده بود که مدیریت بنگاهها در ایران به صورت خانوادگی از پدر به فرزند منتقل شود. حال چنانچه فرزند، قابلیت مدیریت آن را نداشت، فعالیت بنگاه رو به اضمحلال می گرایید. البته این ضعف با ایجاد انجمن مدیریت ایران و سازمان مدیریت صنعتی در سال ۱۳۳۰ بهبود یافت. یکی دیگر از موانع در شکل گیری و تداوم برند در ایران عدم توجه به ظرفیت جذب اقتصاد و ایجاد واحدهای صنعتی مشابه متعدد است. در کتاب روش های تأمین مالی صنعتی در ایران که توسط گروه مشاوران هاروارد تدوین شده، آمده است:  “اشتیاق بی حد و حساب کارآفرینان به تقلید از پیشگام در فلان صنعت که به شکل تأسیس مقلدانه و بدون بررسی ظرفیت بازار انجام می شود، در برخی صنایع به اضافه ظرفیت حاد در آن مناطق و اشباع بازار منجر شده است” (سیستم قادر است با صادر نکردن جواز تولید از این وضعیت جلوگیری کند ولی تا به امروز فقط به تحریک اشتیاق آن کارآفرینان سهل انگار پرداخته است).  عبارت مذکور مؤید وجود سبقه تاریخی این مشکل در ایران است.
این مبحث دراین یاداشت کوتاه نمی گنجد چراکه وسیع است و تخصصی . اما با درگذشت سرژ آواکیان بهانه ای شد تا نگاهی داشته باشیم یه نبود طرح و برند ماندگار در عصر جدید. 
بیاد سرژ آواکیان و تمام هنرمندان ماندگار خفته در خاک
امروز تبلیغات و سود آوری مهم است نه کیفیت
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه