گروه نفت و انرژی -  در قسمت دهم برنامه اقتصاد ایران در گذار از بحران به بحث مربوط به یارانه‌ها در ایران پرداخته شد. هرچند میزان یارانه پنهان در ایران به چیزی در حدود 60 درصد تولید ناخالص داخلی کشور رسیده‌است. اما بررسی آمار و ارقام حاکی از این است که این سیاست نه تنها نتوانسته به حمایت از دهک‌های پایین درآمدی کمک کند، بلکه با ایجاد کسری بودجه و تورم، فشار مضاعفی را به این گروه وارد کرده‌است. در کنار این موضوع کاهش بودجه عمرانی، رشد صنایع انرژی‌بر و قاچاق مسائلی است که توسعه اقتصادی در ایران را با چالش‌های جدی روبرو ساخته‌است.
به گزارش اقتصادسرآمد، یارانه به معنای پرداخت مستقیم یا غیرمستقیم دولت به فرد، بنگاه یا نهاد است. پرداخت‌های غیرمستقیم به صورت یارانه کالایی و یا کاهش قیمت کالاهاست اما یارانه مستقیم همانطور که از اسمش مشخص است، به معنای پرداخت مستقیم به فرد، بنگاه یا نهاد است. یکی از مشکلاتی که به خاطر تخصیص نامناسب یارانه‌ها امروزه با آن مواجه هستیم مشکل خاموشی برق است.اما بیشترین یارانه در حامل‌های انرژی که معادل 42 میلیارد دلار است به گاز تعلق گرفته که این باعث مصرف بیش از اندازه این حامل انرژی و مصرف بی رویه و در نتیجه کمبود آن شده است.
یارانه تخصیصی دولت تنها به حامل‌های انرژی سالانه مبلغ دو میلیون میلیارد تومان است که چیزی حدود60 درصد تولید ناخالص داخلی و بیش از چهار برابر بودجه عمومی‌دولت است. نکته قابل توجه دیگر این است که ایران با اختصاص بیش از 6،84 درصد یارانه به حامل‌های انرژی، رتبه دوم جهان در نرخ پرداخت یارانه به حامل‌های انرژی را بعد از کویت دارد. با یک حساب سر انگشتی و تقسیم این مبلغ به جمعیت کشور، به عدد 25میلیون تومان به ازای هر نفر در سال می‌رسیم. یعنی در هر سال دولت به ازای هر نفر 25 میلیون تومان فقط برای حامل‌های انرژی پرداخت می‌کند. اما بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که تنها 700 هزار تومان از این مبلغ به ازای هر نفر به پایین‌ترین دهک درآمدی می‌رسد.
محمد صفایی، عضوکمیسبون اقتصادی مجلس در گفتگو با روزنامه اقتصادسرآمد، خصوص ضرورت ساماندهی یارانه پنهان سوخت در کشور به خبرنگار ما گفت: دولت باید با جهت‌دهی صحیح به یارانه پنهان بنزین، خانوارها را از این تخفیف بی‌نیاز سازد که تنها راه این مهم، افزایش درآمد خانوار یا کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل است. «مصرف خدماتی» یارانه پنهان بنزین به دلیل مؤثر بودن در قیمت‌های نهایی کالاها، شاید فعلا قابل اغماض باشد اما دولت می‌تواند برای جهت‌دهی به «مصرف رفاهی» یارانه بنزین، قیمت بنزین را مانند برق و گاز برای پرمصرف‌ها گران‌تر از کم‌مصرف‌ها نماید. درآمد حاصل از این افزایش قیمت می‌تواند برای افزایش درآمد خانوار یا کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل بکار رود.
وی تصریح کرد: از مجموع 25 میلیون نفر صاحبان خودرو و موتورسیکلت بنزین‌سوز، 20 میلیون نفر صرفا از تخفیف بنزین در جهت کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و 5 میلیون نفر از تخفیف بنزین در جهت کسب درآمد و ثروت‌آفرینی منتفع می‌شوند. با توجه به پایان‌پذیربودن منابع نفت و گاز و رشد مصرف داخلی، دولت تا زمان مشخصی توان تأمین بنزین ارزان برای همه را خواهد داشت. در نتیجه بهتر است تا از تخفیف بنزین که سالانه معادل 33 هزار تا 200 میلیارد تومان است، به نحوی استفاده شود که مردم رفته‌رفته از این تخفیف بی‌نیاز شوند.
وی افزود: ما تمامی طرح‌های مطرح شده در خصوص یارانه سوخت را بررسی اولیه کرده و نظر کارشناسان مختلف و مشاوران کمیسیون را دریافت کرده و پاسخ هم داده‌ایم.
عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: در هر حال مردم نباید دچار استرس و تب و تاب شوند و این طرح‌ها زندگی‌شان را تحت‌تاثیر قرار دهند، طرح‌ها باید پخته و جامع بوده و دولت هم قبول داشته باشد. نباید شتاب‌زده کار کنیم، با دقت بررسی کنیم تا به یک طرح جامع برسیم.  
وی با اشاره به این مطلب که، تغییر در یارانه‌های پنهان سوخت فقط در راستای این است که مردم خود کمک کنند مصرف بهینه شود، قرار نیست قیمت و میزان سوخت تغییر کند، افزود: باید قدرت صادرات فرآورده برای کشور حاصل شود و از صادرات مردم هم نفع ببرند یعنی کسی که اتومبیل شخصی ندارد هم در یارانه سهیم باشد. درواقع وقتی دارندگان خودرو یارانه سوخت دریافت می‌کنند و کسانی هم که خودرو ندارند در این یارانه سهیم باشند، ما باید به یک راه‌حل درست برسیم.  
پس از آنکه در آبان ماه سال 98 به‌یک‌باره با افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی دوباره این فرآورده استراتژیک نفتی مواجه شدیم، یکی از واکنش‌هایی که به این طرح ناگهانی مطرح شد، عدم تطبیق آن با عدالت اجتماعی بود، چرا که در این شرایط، هر خانواده‌ای که وسیله نقلیه بیشتری داشته باشد، بیشتر از یارانه بنزین بهره می‌گیرد و خانواده‌هایی که هیچ وسیله نقلیه‌ای ندارند، هیچ بهره‌ای از یارانه بنزین نخواهند داشت.
کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، طرح سهمیه‌بندی بنزین بر اساس خانوار را در دستور رسیدگی خود دارد، اگرچه به‌نظر نمی‌رسد این طرح به این زودی‌ها بتواند از فاز مطالعه و بررسی، وارد فاز قانون‌گذاری شود؛ اما در صورت تبدیل آن به قانون، نظام سهمیه‌بندی بنزین تغییر اساسی و ساختاری خواهد داشت.