دریا که می‌تواند سهم عمده‌ای در توسعه ایران داشته باشد، مغفول واقع شده است. هرچند ایران به دنبال توسعه زیرساخت‌های بندری در شمال و جنوب و زیرساخت‌های حمل‌ونقل فرامدی برای اتصال بنادر به یکدیگر است، اما به نظر می‌رسد زمان، گوی سبقت را از توسعه در بنادر ایران ربوده است.ایران کشوری است که از دو سو به دریا راه دارد، یک سو دریای کاسپین است و دیگر سو خلیج فارس و دریای عمان. این دو دسترسی می‌تواند ظرفیت بزرگی را برای ایران در تجارت و ترانزیت ایجاد کند. دریای شمالی به مناطق قفقاز، روسیه و آسیای میانه و بازاری به بزرگی 600 میلیون نفر دسترسی دارد و دریاهای جنوبی، مسیر دسترسی به چهارراه ترانزیت بین‌المللی دریایی را از طریق اقیانوس هند برای ایران فراهم می‌کند. از سوی دیگر، این واقعیت که بخش بزرگی از همسایه‌های ایران در قفقاز و آسیای میانه، محصور در خشکی هستند، این فرصت را برای ایران به وجود آورده تا به عنوان پل دسترسی این کشورها به آب‌های آزاد ایفای نقش کند. ایفای نقشی که نیازمند توسعه زیرساخت‌های بندری و حمل‌ونقلی است. اما آنطور که به نظر می‌آید، ایران تاکنون نتوانسته از این ظرفیت به خوبی استفاده کند.
به گزارش اقتصادسرآمد، محمد راستاد مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی پیشتر با اشاره به اهمیت توسعه بنادر شمالی گفته بود: در حالی ظرفیت تخلیه و بارگیری بنادر شمالی سالیانه 30 میلیون تن است و فقط از یك پنجم این ظرفیت استفاده می شود.
 وی در این رابطه اعلام کرده بود: اكنون سالیانه حدود 6 میلیون تن كالا از بنادرشمالی كشور تخلیه و یا بارگیری می شود و این نشان دهنده این است كه بخش زیادی از این ظرفیت بدون استفاده مانده است. بنادر كشور محل تخلیه و بارگیری كالا نیستند بلكه با توسعه فعالیت های اقتصادی و تولیدی در پسكرانه های بندری باید ارزش افزوده بیشتری نصیب كشور شود. فعالیت های حمل و نقل دریایی باید در حوزه دریای خزر افزایش یابد و تنها با افزایش میزان صادرات و ترانزیت كالا از این بنادر می توانیم به اهداف خود برسیم.
هادی حق شناس معاون سابق امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی و استاندار فعلی گلستان نیز با تاکید بر این موضوع اعلام کرده بود:آمارها از صادرات و واردات ساليانه بين 5 تا 6 ميليون تن كالا از بنادر شمالي و به خصوص بندر اميرآباد حكايت دارد در حالي كه ظرفيت بنادر ما در خزر اكنون حدود 25 ميليون تن در سال است.
وی با بيان اينكه كاهش تعرفه هاي بندري و شناورهاي تجاري در بنادر شمالي و جنوبي صادرات و ترانزيت كالا را در كشور رونق مي دهد، گفته بود: سازمان بنادر تخفيف هاي زيادي را در بيشتر بنادر براي صاحبان كالا و كشتي در نظر گرفته تا هزينه هاي صادركنندگان كالا در كشور به حداقل برسد. اما به مزيت هاي توسعه صادرات كالاهاي غيرنفتي از بنادر شمالي اشاره كرد و گفت: ما هنوز نتوانستيم از ظرفيت هاي بنادر شمالي در درياي خزر به خوبي استفاده كنيم.
به گفته اين مقام مسئول در سازمان بنادر، ساخت و توسعه بنادر جديد در سواحل روسيه، جمهوري آذربايجان و تركمنستان، ظرفيت هاي بسيار خوبي در اين منطقه براي تبادل كالا و حمل ونقل دريايي به وجود آورده است كه در توسعه فعاليت هاي ترانزيتي كشور در كريدور شمال - جنوب و شرق - غرب به عنوان مسيري كوتاه و كم هزينه تاثيرگذار خواهد بود.
صد البته، صحبت از بنادر شمالی بدون توجه به بنادر جنوبی کشور بی فایده خواهد بود. ایران بنادر بزرگ و مهمی در جنوب کشور و در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان دارد. اگرچه برخی از این بنادر مانند بندر امام خمینی (ره) و شهید رجایی به حداکثر ظرفیت خود رسیده‌اند، اما بندر چابهار (که شامل دو مجتمع بندری شهید بهشتی و شهید کلانتری می‌شود) هنوز به اهداف توسعه‌ای خود نرسیده و راه زیادی تا تبدیل شدن به یک بندر پررفت‌وآمد در پیش دارد. چابهار که تنها بندر اقیانوسی کشور است و به آب‌های آزاد مستقیما دسترسی دارد، از ظرفیت بالایی برای مشارکت در ترانزیت برخوردار است. این بندر با قرارگیری در کریدور شمال-جنوب و دسترسی به کریدور شرق-غرب، می‌تواند نقش مهمی را در اتصال شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا با خاورمیانه، روسیه، آسیای مرکزی، قفقاز، مدیترانه، اروپا و حتی آفریقا بازی کند. از سوی دیگر این بندر می‌تواند در تامین کالاهای ضروری برای شرق کشور نقش آفرینی کرده و تاثیر به سزایی در محرومیت زدایی استان سیستان و بلوچستان، که یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور است بردارد. 
اما این مهم، از یک سو نیازمند توسعه زیرساخت‌های بندری و از سوی دیگر تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل به سایر نقاط کشور، علی الخصوص در راه اتصال به بنادر شمالی است. توافق ایران و هند برای حضور طرف هندی در این بندر به عنوان اپراتور، می‌تواند یک قدم تاثیرگذار در راه توسعه باشد. هند به تازگی در جرثقیل غول‌پیکر را در این بندر مستقر کرده و بناست ظرف مدت کوتاهی 4 جرثقیل دیگر را نیز به تجهیزات این بندر اضافه کند. از سوی دیگر، ایران در حال تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل فرامرزی در بندر چابهار است. راه آهن خواف-هرات که راه اتصال ریلی هند به آسیای میانه است، به تازگی افتتاح شده، راه آهن چابهار-زاهدان در دست ساخت است و راه آهن رشت-کاسپین نیز ظرف چند ماه به بهره‌برداری خواهد رسید. ایران بنا دارد که در مدتی کوتاه، راه آهن شلمچه-بصره را نیز احداث کند، به این طریق چابهار به آسیای مرکزی، قفقاز، و مدیترانه اتصال ریلی خواهد داشت. اما باید صبر کرد و دید که این عملیات عمرانی چقدر به طول می‌انجامد. آیا چابهار، و به دنبال آن، بنادر شمالی کشور در مدتی کوتاه به توسعه می‌رسند، یا زیرساخت‌های حمل‌ونقلی این بنادر به سرنوشت آزادراه تهران-شمال دچار خواهد شد.