گروه بانک و بیمه-  بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری، بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شود و آماده به کار باشد. بر اساس این قانون بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه مربوط، به تشخیص وزارتخانه ذی ربط و تایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند و بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث غیر مترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش سوزی بیکار می شوند نیز می توانند از مقررات این قانون استفاده کنند.
غیر ارادی بودن بیکاری، ملاک اصلی برقراری حمایت های قانونی برای بیمه شدگان بیکار است. بنابراین کارگری که به میل خود، کار خود را ترک می کند، نمی تواند از این حمایت ها برخوردار شود.
تشخیص ارادی و غیر ارادی بودی بیکاری بیمه شدگان بر عهده کمیته ای متشکل از نمایندگان اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی است و شعب تامین اجتماعی بر اساس معرفی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در خصوص برقراری مقرری بیمه بیکاری برای بیمه شدگان اقدام می کنند.
تعریف سازمان جهانی کار، «بیمه بیکاری به پوشش بیمه ای گفته می شود که پس از، از دست دادن شغل کارگر، به عنوان جبران مالی یا (مقرری) تا زمان یافتن کار جدید، به طور ماهیانه به وی پرداخت خواهدشد و زمان استفاده از مقرری بیمه بیکاری به تناسب پرداخت حق بیمه در زمان اشتغال خواهدبود.»
روند تحولات بیمه بیکاری در جهان از اعضای اتحادیه کارگری اصناف مختلف در اروپا از جمله بریتانیا آغاز شده و سپس به طرح هایی بر می خوریم که توسط کارفرمایان اجرا می شود. پس از آن و به واسطه شرایط، طرح های بیمه بیکاری با کمک بخش های دولتی و عمومی در سطح حوزه های محلی در دهه آخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم پدید آمد. در نهایت حاصل این تجربیات در ارائه طرح های مختلف بیمه بیکاری، پدیده طرح های بیمه بیکاری در سطح ملی است که از اوایل قرن بیستم در جهان مورد توجه قرار گرفته و به اجرا گذاشته شده است. باید دانست فلسفه به وجود آمدن بیمه بیکاری، تلاش دولت ها برای تامین از دست دادن درآمد و معاش نیروی کار است که به دلیل غیرارادی و غیرداوطلبانه بودن قطع رابطه کاری، به صورت موقت از دستیابی به شغل محروم می شوند. در برخی از کشورها نیز بیمه بیکاری به عنوان خسارت اخراج تلقی و کارگرانی که از کار اخراج شده اند را از حمایت های بیمه بیکاری استفاده بهره مند می سازند. تعداد کشورهایی که تا سال 1960 دارای بیمه بیکاری بودند، انگشت شمار بوده و در طول جنگ جهانی دوم تقریبا کلیه کشورها بیمه بیکاری خود را متوقف و بعد از جنگ با تغییراتی مجددا آن را برقرار کردند. تا سال 1999 میلادی حدودا 62 کشور دارای بیمه بیکاری بودند و اکثرا با مقرراتی نظیر اجباری بودن بیمه بیکاری، شرایط برقراری مقرری، افراد تحت پوشش، شیوه تامین منابع مالی و کوتاه بودن زمان پرداخت با ضوابط کم و بیش یکسان عمل شده است. کشور ایران نیز از سال 1354 به مقوله بیمه بیکاری پرداخته است اما نوسانات مختلف در این حوزه از سویی، و عدم لازم الاجرا بودن و داشتن شرایط سخت، از جانب دیگر، دسترسی عمومی را نسبت به این حق عمومی محدود ساخته است. در این مطلب، به مقوله بیمه بیکاری در ایران و مقایسه آن با سایر کشورهای جهان پرداخته می شود. این بیمه فقط به کسانی تعلق می گیرد که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به خدمت هستند؛ به صورتی که ماده دو قانون بیمه بیکاری می گوید: «بیکار از نظر این قانون بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد.» این نکته را نیز نباید از یاد برد که تنها بیمه شدگان تامین اجتماعی، زیرمجموعه چتر حمایتی این بیمه هستند. کریم یاوری، مدیرکل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت کار درباره مهلت کارگران برای دریافت بیمه بیکاری گفت: در سال گذشته حدود 30 هزار مقرری بگیر بیمه بیکاری به مراکز آموزش فنی و حرفه ای برای مهارت آموزی، بازآموزی و تجدید مهارت معرفی شدند و  در 9 ماهه سال جاری، حدود 22 هزار و 500 نفر به مراکز فنی و حرفه‌ای معرفی شدند.  وی ادامه داد: مقرری بیمه بیکاری برای کارگران مشمول از روز اول بیکاری قابل پرداخت است، کارگران مکلفند ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری با اعلام مراتب بیکاری به واحدهای تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آمادگی خود را برای اشتغال تخصصی و یا مشابه آن اعلام کنند. یاوری با اشاره به اینکه هم اکنون حدود 254 نفر از مقرری بیمه بیکاری استفاده می‌کنند، افزود: کارگران مجرد، مشمول بیمه کاری حداقل 6 ماه و حداکثر 36 ماه و کارگران متأهل و متکفل حداقل 12 ماه و حداکثر50 ماه به نسبت سابقه کاری می‌توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.
وی با اشاره به اینکه ایام مقرری بیمه بیکاری جز سابقه بیمه‌ای قابل قبول برای بازنشستگی کارگران محاسبه می شود، گفت: برای تعادل بخشی به منابع و مصارف بیمه بیکاری و افزایش پوشش مقرری بگیران بیمه بیکاری، کارگاه های مشترک بین ادارات کل تعاون و کار و رفاه اجتماعی و تأمین اجتماعی و شرکای اجتماعی، شکل گرفته و به جدیت این موضوع را پیگیری می کنند.