رضا باقری
 رییس اداره امور ریلی درون بندری سازمان بنادر و دریانوردی

 این روزها بدون تردید بهترین و بالاترین سطح همکاری ها و هماهنگی های شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران با سازمان بنادر و دریانوردی در راستای توسعه سهم حمل ریلی در بنادر در حال رقم خوردن است و در انتها می توان انتظار داشت حاصل این فرآیند، نه تنها ایجاد همگرایی در تکامل کارکرد و عملکرد طرفین بلکه حصول منفعت ملی و رشد اقتصادی در حوزه لجستیک حمل و نقل باشد.
خطوط ریلی درون بندری در طراحی اولیه تمامی بنادر اصلی کشور وجود داشته است. در طول دهه های اخیر هر چند آمار حمل ریلی در بنادر دچار افزایش و کاهش مقطعی بوده است اما همواره زیرساخت های ریلی بنادر بواسطه بازسازی ها و نوسازی های مداوم و هزینه بر، آماده به کار حفظ شده اند.
 مهم آنکه، در کشورهای سرآمد در زمینه حمل و نقل دریایی، طراحی بنادر و به واسطه آن طراحی حمل ریلی درون بنادر دست خوش تغییر شده است و امروزه به جای تاکید برآنچه اصطلاحا رساندن ریل به پای اسکله ها اطلاق می شود، ریل در فاصله مناسب از پیشانی اسکله ها و در چهارچوب ترمینال های اختصاصی ریلی (Shunting Yard) و به دور از ترافیک داخلی بندر ساخته می شود.
این موضوع در کنار اینکه اکثر بنادر ما از نوع چند منظوره بوده اند و طبیعتا رفت و آمد بیشتری بین ترمینال های کانتینری و نفتی و معدنی و اسکله ها وجود دارد، باعث شده که تعداد بیشمار تلاقی های خطوط ریلی درون بندر با مسیرهای غیر ریلی منجر به ایجاد ترافیک و مختل شدن جریان حمل کالا، برای دقایق یا ساعاتی شود.
 بدین ترتیب و با توجه به اینکه مدیریت واحد در زمینه سیر و حرکت واگن ها و لوکوموتیوها داخل بندر، پیش زمینه هرگونه اصلاحی در جهت توسعه حمل ریلی درون بندری است، سازمان بنادر و دریانوردی بنا بر ماده سوم از بند بیستم آیین نامه وظایف و ماموریت های خود و براساس تعهد در ارتقا کیفیت خدمات به صاحبان کالا و مشتریان، اقدام به بازطراحی و بازنگری در نحوه تعامل با حوزه حمل ریلی کرده و امید است که این حرکت آغازگر فصل جدیدی در بهبود مداوم شاخص های عملکردی درون بندری باشد.
در حال حاضر و به گواه آمار و ارقام، از ظرفیت حمل ریلی ایجاد شده در بنادر کشور بصورت کامل بهره برداری نمی شود و به دلایلی هم چون درهم تنیدگی خطوط ریلی و جاده ای در بندر، کمبود واگن خالی، کندی سیر و حرکت واگن ها در شبکه ریلی سراسری و عدم استقبال صاحبان کالا، سرعت افزایش سهم حمل ریلی آهسته است.
در صورتیکه راه آهن بتواند سرویس تضمینی، کامل و رقابتی در برابر حمل جاده ای، از مبدا و به مقصد بنادر کشور ارائه دهد و این سرویس دارای شاخصه هایی همچون Reliability  و Flexibility  باشد، می توان با انجام اصلاحاتی امید داشت از ظرفیت خالی ریلی بنادر بهره افزونتری گرفت. 
بهبود توان سیر و حرکت واگن ها در پسکرانه ریلی بنادر بزرگ کشور همچون بندر شهید رجایی، امام خمینی (ره) و امیرآباد در استان های کرمان، گلستان، خوزستان و لرستان و تسهیل دسترسی مراکز بار به شبکه ریلی کشور، الفبای جذب صاحبان کالای عمده به این شیوه حمل می باشد. درک شرایط فعلی ناوگان حمل ریلی کشور از لحاظ کمیت و کیفیت راهگشای برنامه ای خواهد بود که بر اساس آن بصورت واقع نگرانه می توان نرخ رشد حمل ریلی در کشور و به تناسب آن در بنادر را پیش بینی کرد و هر گونه هدف گذاری در توسعه سهم حمل ریلی که بدون در نظر گرفتن ظرفیت های واقعی کشور و نقاط قوت و ضعف کلیدی شبکه ریلی و بنادر انجام شود، شاید در کوتاه مدت و بصورت مقطعی منجر به افزایش آمار عملکرد گردد اما به احتمال قریب به یقین پایدار و ماندگار نخواهد بود. 
از آنجا که کلیه عملیات حمل، تخلیه بارگیری واگن ها، مانور، سوزنبانی و امور فنی و اسنادی حمل ریلی در بنادر توسط راه آهن و کارگزاران ریلی صورت می گرفته است، انتقال این مسئولیت به سازمان بنادر و دریانوردی اگر شبیه به جراحی حساس نباشد، فرآیندی است که باید با درایت و ظرافت مدیریت شده و پله پله با هماهنگی کلیه ارگان های ذی ربط، اعم از بنادر، راه آهن، گمرکات، شرکت های کارگزار حمل ریلی و صاحبان کالا پیگیری شود.