یک کارشناس ترانزیت گفت: موضوع مهمی که در مذاکرات با چین می‌توان مطرح کرد، استفاده از قدرت و نفوذ اقتصادی و سیاسی چین در منطقه برای حل و فصل مناقشات ترانزیتی است، مثلا می توانیم از ارتباط چین و روسیه در حوزه قفقاز جنوبی استفاده و مناقشات ترانزیتی که آنجا با آذربایجان و ارمنستان داریم را رفع کنیم.
به گزارش اقتصادسرآمد از فارس،در راستای بررسی ابعاد مختلف حمل و نقل و ترانزیتی تفاهم نامه 25 ساله ایران و چین و ضرورت توجه به برخی ملاحظات در این تفاهم نامه از سوی مسوولان ایرانی، خبرگزاری فارس تلاش کرده است نظریات کارشناسان و اساتید فن را در این باره منتشر کند تا به سهم خود هر چند اندک چراغ راهی برای مسوولان در این تفاهم نامه استراتژیک باشد.
ایران به لحاظ دارا بودن بیش از 5400 کیلومتر خط ساحلی و اتصال به دریای خزر، خلیج فارس، دریای عمان و آبهای آزاد، کشوری دریایی محسوب می شود و این موقعیت جغرافیایی استراتژیک ظرفیت ترانزیتی بزرگی را برای ما ایجاد کرده است، در قابل تفاهم ایران و چین، چه ملاحظاتی باید در حوزه ترانزیت و تعاملات حمل و نقل دریایی دو طرف مد نظر قرار گیرد؟
موضوع مهمی که ضرورت دارد در تفاهم با چین مورد توجه قرار گیرد موضوعی است که در پازل ترانزیتی ما خصوصاً ترانزیت شمال به جنوب مطرح می شود و آن ظرفیت های بندرگاهی و کشتیرانی ما است.
محدودیت هایی در این بخش وجود دارد برای ترانزیت به سمت شمال، طرف ترکمنستانی و حتی طرف جمهوری آذربایجانی با ما خوب کار نمی کنند اما یکی از گزینه های بالقوه ما برای اتصال ترانزیتی به روسیه، مرز دریایی ما و دریای خزر است؛ ما از طریق دریای خزر با روسیه مرز آبی داریم و این مرز آبی تاکنون متأسفانه فعال نشده است و اگر فعال شود می تواند بستر ترانزیتی ما به سمت شمال را شکل دهد.
برای این اتصال ترانزیتی ما یکسری زیرساخت ها لازم داریم، اول ظرفیت بندرگاهی ما است، بحث کشتیرانی کانتینری و بحث کشتی های رو-رو هر دو مهم است، کشتی های رو-رو کشتی هایی است که وسیله نقلیه به همراه کالا وارد آن می شود و خود وسیله نقلیه را حمل می کند، حال اگر ظرفیت عبور و مرور کامیون های ما به روسیه از طریق آذربایجان در چند ماه گذشته محدود شده است، می توانیم آنجا کشتی های رو-رو را راه اندازی کنیم و کامیون های ما مستقیماً وارد کشتی های رو-رو شوند، به روسیه بروند و در داخل خاک کشور روسیه ادامه مسیر دهند و کامیون ها هم ایرانی خواهند بود و دیگر نیاز نخواهد بود بار را ترانشیپ منت کنیم و ارز ترانزیتی که به کامیون تعلق می گیرد که چندین هزار دلار است وارد جیب کامیون داران خارجی نمی شود، البته استفاده از ظرفیت رو-رو و حتی کشتیرانی کانتینری ما هم به تجهیز بندرگاهی هم نیاز دارد.
کشتیرانی تجاری ما چندان داخل خزر قوی نیست و برای تقویت آن در بحث رو-رو کامیونی یا ریلی یا کشتی کانتینری، می توانیم از ظرفیت چین کمک بگیریم چه در بحث زیرساخت های بندرگاهی و چه در بحث تولید ناوگان دریایی که می تواند به صورت مشترک داخل شمال کشور باشد و یا حتی داخل بنادر جنوبی ما باشد.
کشور چین در گذشته بسیار علاقه مند بود در بندر چابهار سرمایه گذاری کند اما متأسفانه ابتدا بی‌توجهی شد و سپس به پیشنهاد چین پشت پا زدیم و کار را به رقیب چین در منطقه و آن هم برای سرمایه بسیار ناچیزِ هند سپردیم.
ما می توانیم مجدداً چین را به بندر چابهار برگردانیم و البته چین هم همچنان علاقه مند است ولی با این حال همچنان فرصت هایی وجود دارد و چین با اینکه تقریباً از بندر چابهار ما ناامید شده  و سرمایه گذاری سنگینی در بندر گوادر انجام داده که هم عرض بندر چابهار ما است، با این حال خود درخواست دارد هرچه زودتر ارتباط بین گوادر و چابهار از طریق ایران برقرار شود و این دو بندر با یکدیگر کار کنند.
قطعاً چین گزینه بهتری نسبت به هند است، ما می توانیم این کشور را در معادله چابهار وارد کنیم تا بندر چابهار هم در معادله یک کمربند - راه قرار گیرد ضمن آنکه از نظر فناوری های بندرگاهی بتوانیم ارتقا پیدا کنیم و بنادر ما به بنادر نسل سوم و چهارم ارتقا یابد که تقریباً لبه تکنولوژی بندرگاهی جهان است و به نظرم این بستر خوبی برای سرمایه گذاری چین است.
بله، موضوعی که در قالب حوزه بندرگاهی تعریف می شود، بنادر جنوبی ما است، به عنوان مثال همین بندر قشم می تواند در اقتصاد ملی ما تأثیرگذار باشد، ‌زمانی کشور چین علاقه مند بود 600 میلیون دلار در قشم سرمایه گذاری کند هم بنادر آنجا را گسترش دهد و هم شهر فرودگاهی بسازد و اتصال ریلی و جاده ای بین جزیره قشم و سرزمین اصلی ایجاد کند؛ این موضوع را ما قبلاً در قالب پل خلیج فارس‌ تصویب کرده بودیم و در دولت دهم عملیات عمرانی آن کلید خورده بود ولی دولت یازدهم آن را متوقف کرد. جزیره قشم بیشترین آبخور در دریای عمان، خلیج فارس و تنگه هرمز دارد و به همین دلیل بسیار مورد توجه چین بود تا ‌کالاهای چین به جای عبور از تنگه مالاکا، در بندر قشم بارگیری و از طریق دریایی به اروپا منتقل شود اما عملی نشد.
کشور چین ضمانت نامه از دولت ایران خواسته بود که آیا دولت ایران منطقه آزاد قشم را به رسمیت می شناسد یا خیر و منطقه آزاد آیا دولتی است یا خیر؛ که هیأت دولت تاکنون از دادن این ضمانت نامه امتناع کرده است.