گروه اقتصاددرياپايه – محمد رحيمي - اهمیت دریا و اقتصاد دریا در کلام رهبری به تعدد و به مناسبت های مختلف از طرف ایشان مطرح شده است. در یکی از این موارد که در دیدار با فرماندهان و کارکنان نداجا به مناسبت سالروز نیروى دریایى در سال 1387 اظهار داشتند، برجستگی و اهمیت دریا برای کشور را در نگاه ایشان نشان می دهد: « این ساحل عظیم و طولانی بسیار حساس که ما در دریای عمان داریم در واقع یک گنج است و باید این را اعتراف کنیم که این را کشف نکرده بودیم. دریای عمان، ساحل دریای عمان و حضور در دریای عمان یک گنج است؛ یک ذخیره است. ما همه حواسمان را بردیم متوجّه خلیج ‌فارس کردیم که البتّه خلیج ‌فارس هم خیلی حساس است، شکی نداریم امّا توجّه نکردیم به این ثروت عظیمی که ما در دریای عمان داریم. دریای عمان عقبه اساسی و تعیین‌کننده سرنوشت خلیج‌ فارس است.»
در ادامه نگاه راهبردی رهبری به مقوله دریا، سیاست‌های کلی توسعه دریا محور در اجرای بند یک اصل یکصد و دهم قانون اساسی، در تاریخ 16 آبان ماه سال جاری از سوی ایشان ابلاغ گردید. براساس این سند، ایران با موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بین دو دریا و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و نیز جزایر و ظرفیت‌های فراوان بر زمین مانده، لازم است با حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره‌گیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقه‌ای و جهانی در بهره‌گیری از دریا اقدام کند. دریاها و خصوصاً دریاهای آزاد و اقیانوس‌ها از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینه‌سازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و تولید اقتدار و بستر مناسبی برای تمدن‌سازی می‌باشند. 
با نگاهی اجمالی بر مفاد این سند، آنچه را که فعالان امور دریایی و کارشناسان دریایی مسائل و مشکلات مبتلابه اقتصاد دریامحور در کشور می دانند که سرعت و نرخ توسعه دریایی کشور را کند کرده است، در این سند تدبیر و پیش بینی شده است که در صورت پیگیری و اجرایی کردن آن می توان انتظار شکوفایی و توسعه فعالیت‌های اقتصادی دریامحور و ایجاد قطب‌های توسعه دریایی پیشران در سواحل، جزایر و پس‌کرانه‌ها به گونه‌ای که نرخ رشد اقتصادی در حوزه فعالیت‌های دریامحور (اقتصاد دریامحور) طی ده سال همواره حداقل دو برابر نرخ رشد اقتصادی کشور باشد، را داشت. آنچه این سیاست های کلان را تبدیل به نتیجه ارزش آفرین برای کشور کند، تبدیل هر یک از بندهای این سند کلان به برنامه، قانون، طرح و پروژه است که باید دید دستگاه های متولی چند ده گانه امور دریایی کشور، در فرصت پیش رو چه گام هایی را براساس این راهبرد برخواهند داشت.
در گفت و گويي که محمدمهدی سالاری، رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی با موضوع سیاست های کلی توسعه دریامحور و ظرفیت های دریایی کشور با برنامه بدون تعارف شبکه 3 سیما داشته است، به کلیات ظرفیت ها و برنامه های دریایی کشور اشاره داشت، ما در روزنامه دريايي اقتصادسرآمد گفت و گوی رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی را با شما در ميان مي گذاريم:
محمدمهدی سالاری، رئیس دبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی:
عرصه تمام دریاهای دنیا می تواند موتور محرک پیشرفت کشور باشد
وقتی از صنایع دریایی صحبت می کنید، در واقع منظور چیست و چه اقداماتی را در دست دارید؟
محمدمهدی سالاری: صنایع دریایی در گذشته معنای ضیق و محدودی داشته است و صرفاً به حوزه شناورسازی و صنایع فراساحل برای استخراج نفت و گاز اطلاق می شده است. اما امروزه معنای صنایع دریایی به اندازه کل کسب و کارهای دریایی گسترده است و به اندازه کل اقیانوس ها و دریاها جای توسعه دارد.

الان با توجه با ابلاغی که اخیراً انجام شده است، قرار است چه کارهایی بشود و چه تحولی قرار است صورت بگیرد؟
محمدمهدی سالاری: ابلاغیه سیاست های کلی توسعه دریامحور که مقام معظم رهبری داشتند، یک عبارت دقیق و پرمعناست. توسعه دریامحور یعنی اینکه ظرفیت های که در سواحل، دریاها و حتی تمام اقیانوس های دنیا وجود دارد، می تواند موتور محرک پیشرفت کشور شود. چرا به تمام آب های دنیا اشاره می شود؟ چون الان کشورهای پیشرو فقط به سواحل خود محدود نمی مانند و مسابقه تسلط بر حتی بستر اقیانوس ها را با یکدیگر دارند. ما باید هرچه سریعتر این ظرفیت ها را چه در سواحل کشور و چه در دریاهای کشور فعال کنیم.

این ظرفیت ها چه تأثیر در اقتصاد ما می تواند داشته باشد؟
محمدمهدی سالاری: مثالی برای شما می زنم، یک صنعتی در دریا وجود دارد به نام صنعت خدمات پشتیبان دریایی که صنعت بانکرینگ هم گفته می شود. سهم  این اقتصاد در محدوده دریای عمان و خلیج فارس چیزی حدود 30 میلیارد دلار در سال است و ما تقریباً می توان گفت از این اقتصاد غافلیم، در حالی که خوراک و ماده اولیه این صنعت را ما تأمین می کنیم، اما زنجیره ارزش آن متأسفانه در کشور شکل نگرفته و خام فروشی می شود و به کشورهای رقیب و همسایه می رود و در آنجا فرآوری می شود و تبدیل به سوخت دریایی می شود و خدمات پیرامونی شامل غذا، آب، خدمات پزشکی و درمانی و حمل و نقل کرو کشتی ها، مجموعاً خدمات پشتیبانی دریایی می شود که اقتصاد بزرگی را در منطقه دارد.
در زمینه شیلات و آبزی پروری دریایی، هر چند در سواحل ما ظرفیت هایی ایجاد شده است، اما در آب ها می توان فرصت های مانند پرورش ماهی در قفس بهره گیری کرد که ظرفیت تولید 3 میلیون تن در سال را در کشور دارد. قیمت خام فروشی هر کیلو از این ظرفیت به مبلغ 5 دلار است؛ یعنی چیزی حدود 15 میلیارد دلار در سال می تواند برای کشور تولید ارزش کند.

ما در هیچ کدام از بنادر دنیا حتی بنادر دست چندم دنیا حضور جدی نداریم
در حوزه نفت و گاز فراساحلی ما در عسلویه منطقه انرژی پارس جنوبی و همچنین سایر مناطق و میادین پیشرفت جدی داریم که می تواند بسیار گسترده تر باشد. ما تا به حال در دریای عمان و دریای خزر حضور و فعالیت جدی نداشتیم. البته این حضور اندک دلایلی متعددی مانند سطح فناوری و مسائل و مشکلات تحریم دارد. 
در سند سیاست های کلی، مقام معظم رهبری به اقیانوس ها و آب های آزاد دنیا اشاره داشتند. ما می توانیم در تمام بنادر دنیا حضور فعال داشته باشیم. ما در هیچ کدام از بنادر دنیا حتی بنادر دست چندم دنیا حضور جدی نداریم. در بنادری که در مرحله رشد و پیشرفت قرار دارند، مانند برخی بنادر کشورهای آفریقایی، فرصت های بسیاری خوبی برای حضور شرکت های عمرانی و بندری ما وجود دارد که اقتصاد بسیار بزرگی را دارند.

برخی اذعان دارند به دلایل تحریم هایی که وجود دارد، به ما اجازه فعالیت نمی دهند و به نوعی این ظرفیت برای ما خاموش است. آیا این ادعاها درست است؟ یا اینکه شرایط به گونه ای است که ما می توانیم آزادانه فعالیت داشته باشیم؟
محمدمهدی سالاری: باید تصریح کرد که ما به یک مرز برگشت ناپذیری در مقابل تحریم ها و دور زدن تحریم ها رسیدیم. یعنی چه کار و اقدامی دیگری می توانستند بکنند و نکردند! در دوره ای هر کانتینری که وارد بنادر ما می شده است، در بنادر دیگر آن را راه نمی دادند. اما باید تأکید کرد که اقتصاد دنیا بیشتر از آن که اقتصاد دولت ها باشد، اقتصاد شرکت ها و فعالان مردمی است. این ظرفیتی است که می توانیم از آن ها استفاده بکینم و تا به حال نکردیم.

23 جزیره ما هنوز بهره برداری نشده اند
ما در خلیج فارس، 34 جزیره داریم. اسم برخی از این جزایر را هم مردم ما نشنیدند. مثل جزیره سه دندان در بوشهر که یک جزیره جزر و مدی است. وقتی که جزر می شود روی آب می آید و وقتی مد می شودف زیر آب می رود.
یا جزیره قبر ناخدا و جزیره قمر در خورموسی ماهشهر از جمله جزایری هستند که می توان  ظرفیت های آن را باید فعال کنیم. فقط در 11 جزیره فعالیت و یا سکونت دارند و 23 جزیره ما هنوز بهره برداری نشدند. 
صدها خور و تالاب در ساحل جنوب از خرمشهر تا گواتر وجود دارد. از خورموسی در بندر ماهشهر تا خور باهوکلات در خلیج گواتر، گورهای بسیار زیبایی هستند که مردم شاید حتی یک بار هم به آنجا نرفته باشند و اکوسیستم های بسیار منحصر به فردی دارند که جذابیت های بسیار زیادی برای گردشگری دارند.
در موضوع تفریحات و گردشگری دریایی، تقریباً اقدام خاصی در کشور انجام نشده است.
 در سواحل شمال هم ما گردشگری دریایی نداریم. حتی در جزایر کیش و قشم گردشگری دریایی به شکل کامل آن نداریم. بیشتر گردشگری این نواحی گردشگری ساحلی می باشند. گردشگری دریایی، یعنی اینکه باید اسکله هایی داشته باشیم که پر از قایق های تفریحی دریایی باشد. بسیاری از مردم ما که قشر متوسط و بالا هستند، نمی دانند با سرمایه های خود چه کنند! این سرمایه ها به جای اینکه تبدیل به دلار و سکه و ... شود که اثر تورمی  و مخرب در اقتصاد داشته باشد، می تواند در صنایع دریایی جذب شود. ما بیش از 40 کارخانه مدرن و مهندسی داریم که می توانند کشتی ها و قایق های به روز دنیا را تولید بکنند.

با این همه ظرفیت عظیمی و بزرگی که کشور در حوزه دریا دارد و تاکنون بهره برداری نشده است، آیا براساس برنامه های شما، فقر موجود در آن مناطق از بین خواهد رفت؟ در کوتاه مدت می توان انتظار اتفاق مثبتی را داشت؟
محمدمهدی سالاری: ان شاء الله این طور می شود و باید بشود؛ ما راهی جزء این نداریم! اراده کلان کشور از عالی ترین سطح آن براین قرار گرفته شده که این اتفاق بیفتد و هم اینکه بالاخره ما چه وقتی باید ظرفیت ها و پتانسیل های موجود را باید شکوفا کنیم؟ ظرفیت هایی که از خرمشهر تا گواتر، از گمیشان تا آستارا که بیشترین نمود آن در سواحل جنوب است، را چه زمانی باید مورد بهره برداری قرار داد؟ ما بیش از 200 نقطه جمعیتی اعم از شهر و روستا از خرمشهر تا گواتر داریم که مسائل اقتصادی و معیشتی نامناسبی دارند و باید به زودی این اتفاق رقم بخورد. حرکت شتابان توسعه در منطقه مکران شکل گرفته و اراده تمام مسئولان و دست اندرکاران این است که در آن منطقه توسعه رقم بخورد.

اهمیت آن منطقه ای به اندازه ای است که برای توسعه آن، شخصی را برای همین کار مسئولیت دادند؟
محمدمهدی سالاری: از طرف دولت این سمت تعیین و واگذاری شده است. اهمیت این منطقه آن قدری است که مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است. در کوتاه مدت که در توسعه به معنی برنامه های 5 و 10  و 20 ساله است، اتفاقات خوبی در آن شکل می گیرد. ما نباید توقع داشته باشیم ظرف یک سال اتفاق ویژه ای رخ دهد، ولی مهم این است که حرکت رو به توسعه باید شکل بگیرد.

علاوه بر حوزه گردشگری، در چه زمینه های دیگری در آن منطقه توسعه اتفاق خواهد افتاد؟
حدود 100 بندر داریم که زنجیره ارزش آن ها کامل نیست
محمدمهدی سالاری: علاوه بر گردشگری دریایی و ساحلی، یکی از حوزه های مهم حوزه بندری و حمل و نقل است. ما نزدیک به 100 بندر داریم که زنجیره ارزش آن ها کامل نیست و باید زنجیره تأمین آن ها شکل بگیرد. اگر زنجیره تأمین و ارزش آن ها تکمیل گردد، هر کدام نزدیک به 3 هزار شغل یعنی در کل 300 هزار شغل مستقیم ایجاد خواهد کرد. یعنی ما در هر بندر برای 3 هزار خانوار معیشت پایدار و مکفی ایجاد می کنیم. از همه فعالان اقتصادی کشور دعوت می کنیم به سمت ظرفیت های دریایی کشور بیایند. در شورای عالی صنایع دریایی این آمادگی وجود دارد که انواع فرصت ها را پیش روی آن ها قرار دهیم و انواع حمایت ها را از فعالین اقتصادی کشور داشته باشیم تا ظرفیت های خود را برای فرصت های دریایی کشور به کار بگیرند.