گروه انرژی- 23 شهریور 1339 سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با حضور 5 کشور تولید‌کننده عمده نفت جهان در نشستی در بغداد پایتخت عراق تشکیل شد. از جمله هدف‌های این سازمان می‌توان به هماهنگی و یکنواخت ساختن سیاست کشورهای عضو و تعیین بهترین روش به منظور حفظ منافع کشورهای مزبور، تثبیت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی با ایجاد راه‌ها و وسایل لازم و جلوگیری از تغییرات غیرمعقول و زیان‌آور قیمت‌ها و اداره سازمان براساس تساوی کشورهای عضو اشاره کرد.
به گزارش اقتصادسرآمد، نمایندگان کشورهای صادر‌کننده نفت از جمله ایران از دهم سپتامبر ۱۹۶۰ یک نشست چهار روزه در بغداد برگزار کردند تا راهی برای جلوگیری از کاهش قیمت نفت بیابند. در پایان همین اجلاس تصمیم به ایجاد سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت –اوپک- گرفته شد تا از منافع تولید‌کنندگان محافظت کند. ایران از اعضای موسس اوپک بوده است. دیگر اعضای موسس این سازمان عبارت بودند از: عراق، کویت، عربستان و ونزوئلا. این سازمان در بازه زمانی سال‌های ١٩٦٠ تا ١٩٧٥ گسترش یافت. در این سال‌ها، قطر (١٩٦١)، اندونزی (١٩٦٢)، لیبی (١٩٦٢)، امارات (١٩٦٧)، الجزایر (١٩٦٩) و نیجریه (١٩٧١) به جمع اعضای بنیان‌گذار اوپک پیوستند. گینه، آنگولا، اکوادور و گابن از دیگر کشورهایی بودند که بعدها به عضویت اوپک در آمدند، اما اکوادور در دسامبر ١٩٩٢ و گابن در ژانویه ١٩٩٥ از جمع کشورهای عضو اوپک خارج شدند ولی در سال‌های اخیر دوباره به این سازمان بازگشتند. برآوردها نشان می‌دهد اعضای اوپک حدود ٤٠ درصد از نفت‌خام جهان را تولید می‌کنند و حدود دو سوم (۵/ ۸۱ درصد) ذخایر نفتی اثبات شده جهان را در اختیار دارند.
اکنون در شصت سالگی «اوپک»، بازار نفت این روزها درگیر سیاست‌های آمریکا، روسیه و عربستان است و به‌نظر می‌رسد که آمریکا جان اوپک را نشانه گرفته و قصد دارد بازار نفت را تصاحب کند.
سیدمهدی حسینی، کارشناس ارشد انرژی می گوید: من معتقدم که سناریوی کشورهای قدرتمند این است که یا اوپک منحل شود یا یک اوپک بسیار ضعیف وجود داشته باشد. کشورهای عربی عضو اوپک مثل کویت و امارات نیز دنباله‌روهای عربستان هستند، بنابراین اوپک با اعضایی چون الجزایر، لیبی و اکوادور که تولید بسیار کمی دارند، نمی‌تواند در بازار نقش ایفا کند و کنترل بازار به‌دست کشورهایی می‌افتد که بیشترین نفت را تولید می‌کنند.‌
در یک ۲۰۲۰ معمولی، اعضای اوپک می توانستند در بغداد گردهم جمع شده و سالگرد ۶۰ سالگی تاسیس این گروه را جشن بگیرند اما مانند بسیاری دیگر از رویدادهای امسال، شیوع ویروس کرونا مانع از برگزاری این مراسم شد.
این بلوک تولیدکننده نفت که حتی در زمان جنگ میان اعضایش، موفق شده بود دیدارهایش را برگزار کند، مجبور شد جشن ۶۰ سالگی خود را لغو کند. این موضوع نشان می دهد شاید پاندمی ویروس کرونا بزرگترین تهدید متوجه موجودیت اوپک باشد.
رقابت تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا در طی یک دهه گذشته موجودیت اوپک را به چالش کشید هر چند که این گروه برای اجتناب از شکایتهای ضدانحصارطلبی، اهمیت رو به رشد رقیبانش را کم اهمیت شمرد.
تولید نفت آمریکا تا زمان شیوع ویروس کرونا مدام در حال افزایش بود و تلاشهای اوپک برای تقویت قیمتها از طریق کاهش داوطلبانه تولید را خنثی کرده و باعث افزایش کسری بودجه اعضای این گروه شده بود.
اوپک با تکیه بر هزینه های اندک تولید و ذخایر عظیمش به عنوان یک برتری رقابتی، به تولید نفت در شرایطی که بازار تقاضا اوج پایینتری پیدا کرده است، ادامه می دهد در حالی که رقیبان پرهزینه اش از میدان بدر می شوند.
با این حال مسیر آینده اوپک مبهم تر شده است. کووید ۱۹ ممکن است تنها یک سرفه سخت در بازار نفت باشد که تشنجهای زیادی را در طول ۶۰ سال حیات اوپک تجربه کرده است. اما اگر معلوم شود که کووید ۱۹ یک بیماری طولانی مدت است، ممکن است اوپک دیگر علاجی برای آن پیدا نکند.