آیا افغان‌ها حقابه ایران را می‌دهند؟ «اقتصادسرآمد» بررسی می کند

«هیرمند»، هنوز روی میز تهران و کابل

گروه انرژی- رضا اردکانیان 289 مهرماه پس از دیدارو مذاکره با رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان درباره حل موضوع آبهای مرزی ‏دو کشور ایران-افغانستان گفت: موضوع آب در حوزه آبریز مشترک فقط با همکاری کشورهای مستقر در حوزه آبریز به نتیجه ‏می‌رسد.‏
به گزارش اقتصادسرآمد، وی تاکید کرد: فارغ از اینکه کشوری بالادست و یا پایین دست باشد براساس نقشه راه مشترک می‌توانند هم منافع و هم هزینه‌ها را ‏منصفانه تقسیم کنند.‏با توجه به توسعه یافتگی مدیریتی هر دو کشور، این مسائل از شکل چالش خارج و به راه‌حل‌هایی که در بر گیرنده ‏منافع دو کشور است، خواهد رسید.‏اخیرا هم معاون راهبری و نظارت بهره‌برداری آب و فاضلاب کشور در پاسخ به سوالی درباره این که اگر حقابه ایران از افغانستان ‏تامین شود مشکل آب استان سیستان و بلوچستان حل خواهد شد یا خیر؟ گفت: قطعا اگر حقابه لازم تخصیص یابد چاه نیمه‌ها ‏وضعیت بهتری خواهند داشت اما به شرط این که سامانه‌ها تکمیل شده باشد.‏
رودخانه هیرمند که در طول مرز میان ایران و افغانستان گسترده شده، همواره به بستر تعارضات و چالش های سیاسی این کشورها دامن زده است. نظام مند شدن حقابه هیرمند می تواند راهکاری موثر برای پایان بخشیدن به تنگنای زیست محیطی سیستان و بلوچستان باشد. هیرمند از کوه های هندوکش به نام کوه بابا سرچشمه می‌گیرد در ابتدای مسیر، رودخانه کوچکی است، سپس در طول مسیر رودخانه‌های دیگری از جمله ارغاب و اورزگان به درون آن می‌ریزند و رودخانه بزرگ هیرمند تشکیل می‌شود. از این رود، نهرهای متعددی به داخل خاک ایران جاری می‌شود که پس از سیراب ساختن اراضی سیستان به دریاچه هامون می‌ریزند. در واقع مرزهای بین‌المللی ایران و افغانستان را رود هیرمند تشکیل می‌دهد. این مرز از سال های گذشته مورد پذیرش دو همسایه قرار گرفت اما اختلافات زیادی هنوز بر سر چگونگی تقسیم آب هیرمند وجود دارد و همچنان دیگر حقوق مربوط به این رودخانه که از کوه های بابا در هندوکش سرچشمه می گیرد و پس از یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر به دریاچه هامون در سیستان می‌ریزد، محل بحث و مناقشه است.
حقابه رود هیرمند لاینحل‌ترین مساله میان ایران و افغانستان است که عمل نکردن به این قرارداد آبی، خسارت جبران ناپذیری به محیط زیست سیستان، وارد خواهد کرد. بروز فاجعه زیست محیطی و انسانی در سیستان و هامون واقعیتی است که به آرامی در جریان است و عمل نکردن به تعهدات از طرف افغانستان، خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون، بروز گردو غبار در شرق کشور و برخی از ولایات افغانستان و پاکستان، از میان رفتن کشاورزی، بروز پدیده مهاجرت و … چالشی هیدروپولیتیکی است که به سادگی نمی‌توان از آن چشم پوشید و بر مسوولان و متولیان امر لازم است تا این مساله را با جدیت دنبال کنند. حسن روحانی رییس جمهوری ایران در خرداد ۱۳۹۶ خورشیدی در کنفرانس بین المللی مقابله با ریزگردها در جمع نمایندگان سازمان ملل و مقاماتی از کشورهای همسایه بر رویکرد همکاری و مدیریت مشترک منابع آبی برای مواجهه با پیامدهای زیان بار محیط زیستی و خشکسالی تاکید داشت.
افغان‌ها معمولا هرگونه ورود آب از هیرمند به خاک ایران را جزو حق‌آبه ایران لحاظ می‌کنند، در حالی که در سالهای گذشته بیشتر این آب ورودی یا به سیلاب‌ها مرتبط است و یا به حقابه تالاب بین‌المللی و مشترک هامون، و اینکه سهم 820 میلیون مترمکعبی شرب و کشاورزی ایران با حقابه تالاب بین‌المللی هامون توأمان دیده شود و در عمل، هیچ‌گاه 820 میلیون مترمکعب سهم شرب و کشاورزی از هیرمند نداشته باشیم، موضوعی است که در نشست‌های مشترک باید مورد توجه قرار گیرد و مسئولان وزارت نیرو در این زمینه باید هوشیارتر از گذشته عمل کنند.اکنون، معاون وزیر نیرو درباره عدم تخصیص آب در زمان نیاز و بازگشایی دریچه‌ها در زمان بارندگی در ایران که که منجر به سیلاب در سیستان می‌شود، توضیح داد: در سال‌های اخیر زمان بازگشایی دریچه با اطلاع و هماهنگی ما انجام می‌شود، تا آمادگی داشته باشیم و آبگیری بدرستی انجام شود.
قاسم تقی‌زاده‌ خامسی درباره آخرین وضعیت تعیین حقابه هیرمند از افغانستان اظهار داشت: در مورد هیرمند یک کمیساریای عالی وجود دارد که بزودی در افغانستان تشکیل خواهد شد. طی دو سال گذشته با طرف افغان مذاکراتی داشتیم و نتیجه این بود که روی نقاط مشترک مثل مطالعات حوضه‌های آبریز که تاکنون هیچ کاری انجام نشده، توافق کردیم و بحث و بررسی می‌کنیم.  در حال حاضر نسبت به گذشته در مذاکرات پیشرفت کردیم و امیدوار هستیم که حقابه ایران داده شود. 
 «هیرمند»، هنوز روی میز تهران و کابل
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه