زوال خاک فاجعهبارتر از ورشکستگی آبی
یک پژوهشگر آب گفت: به دلیل سوء مدیریت، تغییرات اقلیمی، توسعه غیر اصولی، برداشت بیرویه و توسعه پدیده فرونشست زمین در دشتهای کشور، حدود ۲۵ درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور نابود شده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، مصطفی فدایی فرد، کارشناس حوزه آب در گفتگو با مهر، با بیان اینکه مقوله ورشکستگی آب (زمانی که میزان مصرف آب بیش از منابع قابل بهره برداری آب باشد) شامل وضعیت بحرانی حجم منابع آب تجدیدپذیر و استراتژیک زیرزمینی نیز میشود، گفت: از وضعیت ورشکستگی آبی وخیمتر و نگران کننده تر، اُفت شدید کیفیت شیمیایی منابع آب و به خصوص منابع زیرزمینی است که منجر به کاهش کیفیت خاک هم میشود. هرچند افت شدید سطح آب زیرزمینی موجب فرونشستهای فراوان و نابودی مخازن آب زیرزمینی میشود و بازگشت ناپذیر و به تنهایی نیز فاجعه بار است ولی اُفت شدید کیفیت شیمیایی منابع آب، نه تنها آب تجدیدپذیر باقی مانده را غیر قابل استفاده میکند بلکه باعث آلودگی خاک هم میشود که در نوع خود جبران ناپذیر است.
وی افزود: بی توجهی به وضعیت وخیم فرسایش خاک در کشور نیز مزید بر علت شده و در نهایت هم افزایی و تلفیق تبعات کاهش کمی و کیفی منابع آب و خاک منجر به ورشکستگی محیط زیست میشود.
فدایی فرد با اشاره به اینکه مهمترین دغدغه جامعه بین المللی از جمله ایران در سال گذشته و سال جاری، شیوع ویروس کووید ۱۹ و گسترش این بیماری است، ادامه داد: باوجود مرگ و میر شدید و به خطر افتادن سلامتی و معیشت اقتصادی مردم جهان، به دلیل آشکار بودن و گزارش ابعاد خسارات آن توسط دولتها، روز به روز شاهد افزایش فعالیتهای بین المللی برای مهار بیماری هستیم و با گذشت زمان و پیشرفتهای شگرف علم پزشکی، امیدواری به بهبود شرایط روزافزون است.
به گفته این پژوهشگر حوزه آب، طولانی شدن زمان کنترل این بیماری، نه تنها برای محیط زیست مخرب نیست بلکه همچنین در طی این دو سال، به دلیل کاهش سرعت زندگی صنعتی و ماشینی انسان، شرایط محیط زیست جهان کمی بهبود یافته است و به همین دلیل برخی از کارشناسان محیط زیست، شیوع ویروس کرونا را انتقام طبیعت از انسان معرفی میکنند.
وی اظهار داشت: با توجه به این که حال بد کمیت منابع آب و از آن مهمتر افت شدید کیفیت شیمیایی آبهای سطحی و زیرزمینی ناپیداست و خسارات و تبعات آن نیز به میزان لازم و کافی آشکار نیست، متأسفانه در ایران اقدامات مؤثری برای بهبود شرایط منابع آب انجام نمیشود و بر خلاف تبعات تداوم شیوع کرونا بر محیط زیست، استمرار این بی توجهی میتواند منجر به نابودی محیط زیست و تمدن ایران شود.
رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب کمیته ملی سدهای بزرگ ایران با بیان اینکه هرچند به دلیل کم اهمیت بودن تولید آمار و اطلاعات و انجام مطالعات پایه منابع و مصارف آب در کشور، آمار قابل استنادی از منابع آب تجدید پذیر در دسترس نیست و آمار بسیار متفاوتی در این خصوص وجود دارد، توضیح داد: ولی در حالت خوشبینانه حجم منابع آب تجدیدپذیر کشور در طی دو دهه اخیر از حدود ۱۲۰ میلیارد متر مکعب در سال به حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب در سال کاهش یافته است. یعنی به دلیل سو مدیریت، تغییرات اقلیمی، توسعه غیر اصولی، برداشت بی رویه و از همه مهمتر، توسعه پدیده فرونشست زمین در دشتهای کشور، حدود ۲۵ درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور نابود شده است.
وی گفت: به عبارت دیگر مقدار سرانه سالانه مصرف آب از حدود ۱۷۰۰ متر مکعب به حدود ۱۱۰۰ متر مکعب کاهش یافته است که بر اساس شاخصهای جهانی مانند معیار فالکِن مارک، در زُمره کشورهای با کمبود آب و تنش شدید آبی قرار گرفتهایم. از طرفی، بر اساس شاخص و معیار سازمان ملل، هرگاه جمع مصرف آب در هر کشور بیشتر از ۴۰ درصد از کل منابع آب تجدید پذیر سالانه باشد، آن کشور با چالش شدید آب روبرو است. این در حالی است که ما سالانه کل آب تجدیدپذیر کشور را استفاده میکنیم.
فدایی فرد با بیان اینکه برای تشکیل خاک قابل کشاورزی به عمق یک سانتیمتر در سطح کشور در شرایط گوناگون، حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال زمان لازم است، تصریح کرد: یعنی این که اّبر و باد و مَه و خورشید و فلک باید حدود ۲۰۰ سال کار کنند تا در حدود ۱۰ میلیمتر خاک برای بهره برداری تولید شود ولی متأسفانه باز هم به دلیل سو مدیریت همین میزان خاک و بیشتر از آن را در اثر وقوع یک سیلاب و در قالب فرسایش از دست میدهیم.
طبق گفتههای این پژوهشگر حوزه آب فرسایش خاک علاوه بر این که منجر به نابودی منابع خاک ارزشمند و کیمیای کشور میشود، منجر به ایجاد مسائل و مشکلات فراوان برای شهرها، روستاها، زیرساختها و به خصوص برای سازههای آبی طرحهای توسعه منابع آب شده و به دلیل افزایش غلظت جریانهای سیلابی، موجب افزایش خسارات جانی و مالی سیلاب نیز میشود. به عنوان نمونه سیلاب مخرب مرداد ماه ۱۳۶۶ تجریش (گلاب دره) در تهران، سیلاب مرداد ماه ۱۳۷۷ ماسوله در گیلان و سیلاب فروردین ماه ۱۳۹۸ حوضه کشکان در شهرهای پلدختر و معمولان استان لرستان بوده اند که خسارات جانی و مالی در پی داشت، نمونههای بارزی از جریانهای سیلابی غلیظ گسترده (mudflow) هستند.
وی با اشاره به اینکه طی یک دهه گذشته، کارشناسانی که خود را طرفدار محیط زیست معرفی میکردند، همه مشکلات صنعت آب را به سدسازی نسبت میدادند، افزود: برخی از کارشناسان تندرو جسارت بیشتری به خرج داده و حل مشکلات منابع آب کشور را در گروی برچیده شدن همه سدها معرفی میکردند. هر چند در چند سال اخیر این دیدگاه رادیکال کمرنگ شده است ولی در طلاییترین دوره مناظرهها و گفتگوها که میتوانستیم امکان بهبودی در مدیریت منابع آب ایجاد کنیم، متأسفانه با مباحث بی ثمر هدر شد.
رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب کمیته ملی سدهای بزرگ ایران با تاکید بر اینکه از همان ابتدا نیز پیدا بود که سدسازی اصولی قابل دفاع است، ادامه داد: به طور یقین بدون وجود سدهای مخزنی خوب، دستیابی به منابع آب و انرژی پایدار و همچنین رفاه نسبی موجود در کشور ناممکن است. البته سدسازیهای بیرویه و غیر اصولی به همراه پدیده تغییر اقلیم، توسعه بی رویه کشاورزی، تجاوز به حریم و بستر رودخانهها، سیلاب دشتها، جنگلها، دریاها و دریاچهها، بی توجهی به تولید آمار و اطلاعات منابع و مصارف آب و مطالعات پایه منابع آب نیز هر کدام بخشی از مشکل هستند که به همراه مشکلات مرتبط با سیاستهای کلان کشور پیش از این تشریح شده اند. فدایی فرد گفت: وزیر نیرو به عنوان عالیترین مقام صنعت آب کشور مطرح کرده است که حدود ۹۰ درصد آب در کشاورزی مصرف میشود که چنین موضوعی به نوبه خود بزرگترین مشکل سرزمین ایران است چون کشور ما در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است و به هیچ وجه برای توسعه کشاورزی در این سطح و اندازه مناسب نیست.
وی افزود: در چند دهه اخیر علاوه بر اشتغالزایی شدید توسط بخش کشاورزی، سیاستهای استراتژیک که در ایدئولوژی پس از انقلاب ریشه دارد، به طور مستمر از کشاورزی و خودکفایی در تولید مواد غذایی حمایت و حتی تشویق کرده است.طبق گفتههای این کارشناس حوزه آب خودکفایی غذایی لزوماً امنیت غذایی را در پی ندارد. سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد امنیت غذایی (FAO) را چنین تعریف کرده است : « وضعیتی که در آن مردم جامعه در هر زمان، دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی را ترجیحاً برای داشتن یک زندگی فعال و سالم را در اختیار داشته باشند .» با وجود اینکه در چند دهه اخیر در ایران روی خود کفایی غذایی تمرکز کرده ایم، متأسفانه به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی و گرانیهای افسار گسیخته، بسیاری از مردم به غذای کافی هم دسترسی ندارند چه رسد به غذای سالم و مغذی! با تداوم اجرای سیاستهای جاری کشور، ممکن است ما در آینده نزدیک علاوه بر خودکفایی کامل، حتی صادر کننده مواد غذایی نیز بشویم ولی همچنان افراد فراوانی دچار سو تغذیه نیز باشند چون درآمد آنها برای خرید مواد غذایی کافی، سالم و مغذی بسیار اندک و ناکافی است.
به گزارش اقتصادسرآمد، مصطفی فدایی فرد، کارشناس حوزه آب در گفتگو با مهر، با بیان اینکه مقوله ورشکستگی آب (زمانی که میزان مصرف آب بیش از منابع قابل بهره برداری آب باشد) شامل وضعیت بحرانی حجم منابع آب تجدیدپذیر و استراتژیک زیرزمینی نیز میشود، گفت: از وضعیت ورشکستگی آبی وخیمتر و نگران کننده تر، اُفت شدید کیفیت شیمیایی منابع آب و به خصوص منابع زیرزمینی است که منجر به کاهش کیفیت خاک هم میشود. هرچند افت شدید سطح آب زیرزمینی موجب فرونشستهای فراوان و نابودی مخازن آب زیرزمینی میشود و بازگشت ناپذیر و به تنهایی نیز فاجعه بار است ولی اُفت شدید کیفیت شیمیایی منابع آب، نه تنها آب تجدیدپذیر باقی مانده را غیر قابل استفاده میکند بلکه باعث آلودگی خاک هم میشود که در نوع خود جبران ناپذیر است.
وی افزود: بی توجهی به وضعیت وخیم فرسایش خاک در کشور نیز مزید بر علت شده و در نهایت هم افزایی و تلفیق تبعات کاهش کمی و کیفی منابع آب و خاک منجر به ورشکستگی محیط زیست میشود.
فدایی فرد با اشاره به اینکه مهمترین دغدغه جامعه بین المللی از جمله ایران در سال گذشته و سال جاری، شیوع ویروس کووید ۱۹ و گسترش این بیماری است، ادامه داد: باوجود مرگ و میر شدید و به خطر افتادن سلامتی و معیشت اقتصادی مردم جهان، به دلیل آشکار بودن و گزارش ابعاد خسارات آن توسط دولتها، روز به روز شاهد افزایش فعالیتهای بین المللی برای مهار بیماری هستیم و با گذشت زمان و پیشرفتهای شگرف علم پزشکی، امیدواری به بهبود شرایط روزافزون است.
به گفته این پژوهشگر حوزه آب، طولانی شدن زمان کنترل این بیماری، نه تنها برای محیط زیست مخرب نیست بلکه همچنین در طی این دو سال، به دلیل کاهش سرعت زندگی صنعتی و ماشینی انسان، شرایط محیط زیست جهان کمی بهبود یافته است و به همین دلیل برخی از کارشناسان محیط زیست، شیوع ویروس کرونا را انتقام طبیعت از انسان معرفی میکنند.
وی اظهار داشت: با توجه به این که حال بد کمیت منابع آب و از آن مهمتر افت شدید کیفیت شیمیایی آبهای سطحی و زیرزمینی ناپیداست و خسارات و تبعات آن نیز به میزان لازم و کافی آشکار نیست، متأسفانه در ایران اقدامات مؤثری برای بهبود شرایط منابع آب انجام نمیشود و بر خلاف تبعات تداوم شیوع کرونا بر محیط زیست، استمرار این بی توجهی میتواند منجر به نابودی محیط زیست و تمدن ایران شود.
رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب کمیته ملی سدهای بزرگ ایران با بیان اینکه هرچند به دلیل کم اهمیت بودن تولید آمار و اطلاعات و انجام مطالعات پایه منابع و مصارف آب در کشور، آمار قابل استنادی از منابع آب تجدید پذیر در دسترس نیست و آمار بسیار متفاوتی در این خصوص وجود دارد، توضیح داد: ولی در حالت خوشبینانه حجم منابع آب تجدیدپذیر کشور در طی دو دهه اخیر از حدود ۱۲۰ میلیارد متر مکعب در سال به حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب در سال کاهش یافته است. یعنی به دلیل سو مدیریت، تغییرات اقلیمی، توسعه غیر اصولی، برداشت بی رویه و از همه مهمتر، توسعه پدیده فرونشست زمین در دشتهای کشور، حدود ۲۵ درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور نابود شده است.
وی گفت: به عبارت دیگر مقدار سرانه سالانه مصرف آب از حدود ۱۷۰۰ متر مکعب به حدود ۱۱۰۰ متر مکعب کاهش یافته است که بر اساس شاخصهای جهانی مانند معیار فالکِن مارک، در زُمره کشورهای با کمبود آب و تنش شدید آبی قرار گرفتهایم. از طرفی، بر اساس شاخص و معیار سازمان ملل، هرگاه جمع مصرف آب در هر کشور بیشتر از ۴۰ درصد از کل منابع آب تجدید پذیر سالانه باشد، آن کشور با چالش شدید آب روبرو است. این در حالی است که ما سالانه کل آب تجدیدپذیر کشور را استفاده میکنیم.
فدایی فرد با بیان اینکه برای تشکیل خاک قابل کشاورزی به عمق یک سانتیمتر در سطح کشور در شرایط گوناگون، حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال زمان لازم است، تصریح کرد: یعنی این که اّبر و باد و مَه و خورشید و فلک باید حدود ۲۰۰ سال کار کنند تا در حدود ۱۰ میلیمتر خاک برای بهره برداری تولید شود ولی متأسفانه باز هم به دلیل سو مدیریت همین میزان خاک و بیشتر از آن را در اثر وقوع یک سیلاب و در قالب فرسایش از دست میدهیم.
طبق گفتههای این پژوهشگر حوزه آب فرسایش خاک علاوه بر این که منجر به نابودی منابع خاک ارزشمند و کیمیای کشور میشود، منجر به ایجاد مسائل و مشکلات فراوان برای شهرها، روستاها، زیرساختها و به خصوص برای سازههای آبی طرحهای توسعه منابع آب شده و به دلیل افزایش غلظت جریانهای سیلابی، موجب افزایش خسارات جانی و مالی سیلاب نیز میشود. به عنوان نمونه سیلاب مخرب مرداد ماه ۱۳۶۶ تجریش (گلاب دره) در تهران، سیلاب مرداد ماه ۱۳۷۷ ماسوله در گیلان و سیلاب فروردین ماه ۱۳۹۸ حوضه کشکان در شهرهای پلدختر و معمولان استان لرستان بوده اند که خسارات جانی و مالی در پی داشت، نمونههای بارزی از جریانهای سیلابی غلیظ گسترده (mudflow) هستند.
وی با اشاره به اینکه طی یک دهه گذشته، کارشناسانی که خود را طرفدار محیط زیست معرفی میکردند، همه مشکلات صنعت آب را به سدسازی نسبت میدادند، افزود: برخی از کارشناسان تندرو جسارت بیشتری به خرج داده و حل مشکلات منابع آب کشور را در گروی برچیده شدن همه سدها معرفی میکردند. هر چند در چند سال اخیر این دیدگاه رادیکال کمرنگ شده است ولی در طلاییترین دوره مناظرهها و گفتگوها که میتوانستیم امکان بهبودی در مدیریت منابع آب ایجاد کنیم، متأسفانه با مباحث بی ثمر هدر شد.
رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب کمیته ملی سدهای بزرگ ایران با تاکید بر اینکه از همان ابتدا نیز پیدا بود که سدسازی اصولی قابل دفاع است، ادامه داد: به طور یقین بدون وجود سدهای مخزنی خوب، دستیابی به منابع آب و انرژی پایدار و همچنین رفاه نسبی موجود در کشور ناممکن است. البته سدسازیهای بیرویه و غیر اصولی به همراه پدیده تغییر اقلیم، توسعه بی رویه کشاورزی، تجاوز به حریم و بستر رودخانهها، سیلاب دشتها، جنگلها، دریاها و دریاچهها، بی توجهی به تولید آمار و اطلاعات منابع و مصارف آب و مطالعات پایه منابع آب نیز هر کدام بخشی از مشکل هستند که به همراه مشکلات مرتبط با سیاستهای کلان کشور پیش از این تشریح شده اند. فدایی فرد گفت: وزیر نیرو به عنوان عالیترین مقام صنعت آب کشور مطرح کرده است که حدود ۹۰ درصد آب در کشاورزی مصرف میشود که چنین موضوعی به نوبه خود بزرگترین مشکل سرزمین ایران است چون کشور ما در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است و به هیچ وجه برای توسعه کشاورزی در این سطح و اندازه مناسب نیست.
وی افزود: در چند دهه اخیر علاوه بر اشتغالزایی شدید توسط بخش کشاورزی، سیاستهای استراتژیک که در ایدئولوژی پس از انقلاب ریشه دارد، به طور مستمر از کشاورزی و خودکفایی در تولید مواد غذایی حمایت و حتی تشویق کرده است.طبق گفتههای این کارشناس حوزه آب خودکفایی غذایی لزوماً امنیت غذایی را در پی ندارد. سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد امنیت غذایی (FAO) را چنین تعریف کرده است : « وضعیتی که در آن مردم جامعه در هر زمان، دسترسی فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی به غذای کافی، سالم و مغذی را ترجیحاً برای داشتن یک زندگی فعال و سالم را در اختیار داشته باشند .» با وجود اینکه در چند دهه اخیر در ایران روی خود کفایی غذایی تمرکز کرده ایم، متأسفانه به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی و گرانیهای افسار گسیخته، بسیاری از مردم به غذای کافی هم دسترسی ندارند چه رسد به غذای سالم و مغذی! با تداوم اجرای سیاستهای جاری کشور، ممکن است ما در آینده نزدیک علاوه بر خودکفایی کامل، حتی صادر کننده مواد غذایی نیز بشویم ولی همچنان افراد فراوانی دچار سو تغذیه نیز باشند چون درآمد آنها برای خرید مواد غذایی کافی، سالم و مغذی بسیار اندک و ناکافی است.
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
ایران رتبه چهارمین تولیدکننده نفت اوپک را پس گرفت
-
قافله عقب مانده اقتصاد سبز ایران ازانرژی نو
-
تامین برق عشایر با استفاده از مولدهای کوچک خورشیدی
-
ساخت 4جایگاه جدید سیانجی در منطقه چابهار
-
توسعه تبادلهای برقی ایران با کشورهای همسایه
-
افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی در کشور
-
افتتاح دیسپاچینگ ملی پیشرفته کشور
-
تهرانی ها منتظر نوبتبندی آب باشند
-
زوال خاک فاجعهبارتر از ورشکستگی آبی
اخبار روز
-
پرداخت 2200 میلیارد تومان از مطالبات مراکز دانشگاهی طرف قرارداد
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد
-
۱۴ شهر و روستای سیستان و بلوچستان تحتتاثیر زلزله قرار گرفت
-
اولویت همه شرکتهای صندوق ذخیره باید سودآوری و توجه به اقتصاد دانش بنیان باشد
-
اجرای طرحهای زنجیره سبز و آبی در پنج شهرستان استان خوزستان
-
اجرای طرح ویژه جمع آوری شنهای پخش شده در معابر شمال تهران
-
تشکیل" قرارگاه ویژه تامین مسکن معلم" در صندوق ذخیره فرهنگیان
-
همه چیز درباره خرید چمن مصنوعی که باید بدانید
-
قرارداد ساخت ۷۰۰ واحدی خوابگاه متاهلی دانشگاه مازندارن منعقد شد