انگاره ای نادرست سبب کاهش اثرگذاری مثبت مجلس
این انگاره که نماینده و مجلسی کارآمدتر و مطلوبتر است که طرحهای بیشتری در آن ارائه شود و تذکر، سوال و تحقیق و تفحص بیشتری انجام دهد، انگاره نادرستی است که موجب کاهش اثرگذاری مثبت اقدامات مجلس در وضعیت کشور شده است.
مجلس شورای اسلامی در راستای انجام دو وظیفه اصلی "قانونگذاری" و "نظارت"، براساس قانون اساسی دارای اختیارات و ابزارهایی است که به نمایندگان و مجلس امکان انجام این دو وظیفه را میدهد. ارائه طرح در راستای وظیفه قانونگذاری و تذکر، سوال، استیضاح، تحقیق و تفحص در راستای وظیفه نظارت بر اجرای قانون از اختیارات و ابزارهای نمایندگان مجلس در انجام وظایف نمایندگی است. مجلس و نماینده کارآمد، مجلس و نمایندهای است که بتواند از این ابزار به نحو شایسته و درست در جهت تصویب قوانین مورد نیاز کشور و نظارت دقیق و فعال بر اجرای قوانین بهره ببرد.
تعدد طرحهای ارائه شده و فراوانی تذکر، سوال و تحقیق و تفحص هر چند میتواند شاخصی کمی برای سنجش میزان فعالیت نمایندگان باشد اما توجه صرف و تک بعدی به شاخصهای کمی و عدم توجه به کیفیت و کارایی و منتج به نتیجه شدن این اقدامات، میتواند آفتزا و آسیب رساننده به عملکرد نمایندگان و مجلس باشد و سمت و سوی حرکت مجلس را از مسیر درست و واقعی آن دور کند.
این انگاره که نماینده و مجلسی کارآمدتر و مطلوبتر است که طرحهای بیشتری در آن ارائه شود و تذکر، سوال و تحقیق و تفحص بیشتری انجام دهد، انگاره نادرستی است که در اذهان بخشی از جامعه و برخی کارشناسان و حتی برخی از نمایندگان محترم مجلس در ادوار مختلف شکل گرفته است و موجب کاهش اثرگذاری مثبت اقدامات مجلس در وضعیت کشور شده است. بررسی آماری عملکرد مجلس دهم میتواند تصویر روشنی از وجود این انگاره نادرست و نتایج آن به ما نشان دهد.
در مجلس دهم ۷۳۰ طرح و لایحه ارائه شده است که شامل ۵۰۰ طرح و ۲۳۰ لایحه بوده است. از مجموع ۷۳۰ طرح و لایحه، ۱۸۰ مورد به قانون تبدیل شده است که ۱۱۰ قانون بر اساس لوایح و ۷۰ قانون بر اساس طرحها بوده است. یعنی تنها ۱۴ درصد از طرحهای ارائه شده در مجلس دهم تبدیل به قانون شده است در حالی که در مورد لوایح این رقم به ۴۸ درصد میرسد.
بررسی این موضوع که طرحهای به قانون تبدیل شده، چه میزان بر رفع مشکلات کشور و دنبال کردن اهداف و سیاستهای کلان موثر واقع شدهاند، نیاز به کار کارشناسی دقیق و گسترده دارد اما همین نتایج آماری به خوبی نشان میدهد که قریب به ۸۶ درصد از طرحهای ارائه شده در مجلس دهم، به سبب علل مختلف مانند نداشتن پشتوانه کارشناسی لازم، مغایرت با قانون اساسی، عدم توجه به اولویتها و نیازهای کشور، عدم توجه به سیاستهای کلان و اسناد بالا دستی و..... تبدیل به قانون نشده است.
در بحث نظارت نیز آمار نشان میدهد که در مجلس دهم ۱۰۱۸۱ سوال و تذکر کتبی و ۴۹۶۸ تذکر شفاهی از طرف نمایندگان به دستگاههای اجرایی، وزرا و رئیس جمهور داده شده است که از این بین ۳۰۸۵ سوال و تذکر به مرحله انتظار رسیدگی در کمیسیون و طرح در صحن رسیدهاند و ۶ درصد از آنها در صحن مطرح و تنها ۳ درصد به رای گیری گذاشته شدهاند. بنابراین بسیاری از سوالات و تذکرات به علل مختلف پس گرفته شده و یا به مرحله طرح و رایگیری در صحن مجلس نرسیده است.
در مورد تحقیق و تفحص، در مجلس دهم از ۲۱۷ مورد تقاضا برای تحقیق و تفحص تنها ۱۵ درصد از این درخواستها برای طرح در صحن مجلس ضروری تشخیص داده شدهاند و مابقی از اثر بخشی و ضرورت لازم برای مطرح شدن برخوردار نبودهاند. از طرفی در بیشتر موارد گزارش لازم از طرف هیئت تحقیق و تفحص به مجلس ارائه نمیشود.
آمار دیگری از انجام وظایف نظارتی مجلس دهم به عنوان نمونه نشان میدهد که در این مجلس ۱۸۱۸ جلسه نظارتی در کمیسیونهای مختلف برگزار شده است که کمیسیون عمران با ۳۱۱ جلسه، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با ۱۷۱ جلسه و کمیسیون کشاورزی با ۱۶۶ جلسه، بیشترین عملکرد نظارتی را داشتهاند.
از سوی دیگر مجلس از طریق نمایندگان عضو و یا ناظر در شوراها و مجامع ملی و استانی بر عملکرد آنها نظارت میکند. در کنار مجموعه نقشهای نظارتی مجلس، باید عملکرد کمیسیون اصل ۹۰ محلس را افزود که در مجلس دهم حدود ۱۲۰۰۰ شکایت جهت رسیدگی به این کمیسیون ارسال شده است.
بخشی از علت این اتفاق، در انگاره نادرست برخی مردم و نمایندگان از مجلس و نماینده کارآمد نهفته است. زمانی که کمیت و تعداد طرح، سوال، تذکر و تحقیق و تفحص ملاک شناخت نماینده فعال و کارآمد باشد و کیفیت این اقدامات از نظر شاخصهایی همچون سطح کارشناسی و تخصصی، واقعگرا بودن و قابلیت عملیاتی شدن، منابع مالی، ضمانتهای اجرایی و.... آنگونه که باید، مورد توجه و اهتمام قرار نمیگیرد، شاهد آن هستیم که علیرغم فعالیت گسترده نمایندگان، کمیسیونها و کلیت مجلس، آنگونه که شایسته و بایسته است مسائل و مشکلات کشور و مردم رفع نمیشود و حرکت کشور به سمت پیشرفت و تعالی، جهت و سرعت مناسب را بدست نمیآورد.
* مشاور و رئیس حوزه ریاست مجلس
مجلس شورای اسلامی در راستای انجام دو وظیفه اصلی "قانونگذاری" و "نظارت"، براساس قانون اساسی دارای اختیارات و ابزارهایی است که به نمایندگان و مجلس امکان انجام این دو وظیفه را میدهد. ارائه طرح در راستای وظیفه قانونگذاری و تذکر، سوال، استیضاح، تحقیق و تفحص در راستای وظیفه نظارت بر اجرای قانون از اختیارات و ابزارهای نمایندگان مجلس در انجام وظایف نمایندگی است. مجلس و نماینده کارآمد، مجلس و نمایندهای است که بتواند از این ابزار به نحو شایسته و درست در جهت تصویب قوانین مورد نیاز کشور و نظارت دقیق و فعال بر اجرای قوانین بهره ببرد.
تعدد طرحهای ارائه شده و فراوانی تذکر، سوال و تحقیق و تفحص هر چند میتواند شاخصی کمی برای سنجش میزان فعالیت نمایندگان باشد اما توجه صرف و تک بعدی به شاخصهای کمی و عدم توجه به کیفیت و کارایی و منتج به نتیجه شدن این اقدامات، میتواند آفتزا و آسیب رساننده به عملکرد نمایندگان و مجلس باشد و سمت و سوی حرکت مجلس را از مسیر درست و واقعی آن دور کند.
این انگاره که نماینده و مجلسی کارآمدتر و مطلوبتر است که طرحهای بیشتری در آن ارائه شود و تذکر، سوال و تحقیق و تفحص بیشتری انجام دهد، انگاره نادرستی است که در اذهان بخشی از جامعه و برخی کارشناسان و حتی برخی از نمایندگان محترم مجلس در ادوار مختلف شکل گرفته است و موجب کاهش اثرگذاری مثبت اقدامات مجلس در وضعیت کشور شده است. بررسی آماری عملکرد مجلس دهم میتواند تصویر روشنی از وجود این انگاره نادرست و نتایج آن به ما نشان دهد.
در مجلس دهم ۷۳۰ طرح و لایحه ارائه شده است که شامل ۵۰۰ طرح و ۲۳۰ لایحه بوده است. از مجموع ۷۳۰ طرح و لایحه، ۱۸۰ مورد به قانون تبدیل شده است که ۱۱۰ قانون بر اساس لوایح و ۷۰ قانون بر اساس طرحها بوده است. یعنی تنها ۱۴ درصد از طرحهای ارائه شده در مجلس دهم تبدیل به قانون شده است در حالی که در مورد لوایح این رقم به ۴۸ درصد میرسد.
بررسی این موضوع که طرحهای به قانون تبدیل شده، چه میزان بر رفع مشکلات کشور و دنبال کردن اهداف و سیاستهای کلان موثر واقع شدهاند، نیاز به کار کارشناسی دقیق و گسترده دارد اما همین نتایج آماری به خوبی نشان میدهد که قریب به ۸۶ درصد از طرحهای ارائه شده در مجلس دهم، به سبب علل مختلف مانند نداشتن پشتوانه کارشناسی لازم، مغایرت با قانون اساسی، عدم توجه به اولویتها و نیازهای کشور، عدم توجه به سیاستهای کلان و اسناد بالا دستی و..... تبدیل به قانون نشده است.
در بحث نظارت نیز آمار نشان میدهد که در مجلس دهم ۱۰۱۸۱ سوال و تذکر کتبی و ۴۹۶۸ تذکر شفاهی از طرف نمایندگان به دستگاههای اجرایی، وزرا و رئیس جمهور داده شده است که از این بین ۳۰۸۵ سوال و تذکر به مرحله انتظار رسیدگی در کمیسیون و طرح در صحن رسیدهاند و ۶ درصد از آنها در صحن مطرح و تنها ۳ درصد به رای گیری گذاشته شدهاند. بنابراین بسیاری از سوالات و تذکرات به علل مختلف پس گرفته شده و یا به مرحله طرح و رایگیری در صحن مجلس نرسیده است.
در مورد تحقیق و تفحص، در مجلس دهم از ۲۱۷ مورد تقاضا برای تحقیق و تفحص تنها ۱۵ درصد از این درخواستها برای طرح در صحن مجلس ضروری تشخیص داده شدهاند و مابقی از اثر بخشی و ضرورت لازم برای مطرح شدن برخوردار نبودهاند. از طرفی در بیشتر موارد گزارش لازم از طرف هیئت تحقیق و تفحص به مجلس ارائه نمیشود.
آمار دیگری از انجام وظایف نظارتی مجلس دهم به عنوان نمونه نشان میدهد که در این مجلس ۱۸۱۸ جلسه نظارتی در کمیسیونهای مختلف برگزار شده است که کمیسیون عمران با ۳۱۱ جلسه، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با ۱۷۱ جلسه و کمیسیون کشاورزی با ۱۶۶ جلسه، بیشترین عملکرد نظارتی را داشتهاند.
از سوی دیگر مجلس از طریق نمایندگان عضو و یا ناظر در شوراها و مجامع ملی و استانی بر عملکرد آنها نظارت میکند. در کنار مجموعه نقشهای نظارتی مجلس، باید عملکرد کمیسیون اصل ۹۰ محلس را افزود که در مجلس دهم حدود ۱۲۰۰۰ شکایت جهت رسیدگی به این کمیسیون ارسال شده است.
بخشی از علت این اتفاق، در انگاره نادرست برخی مردم و نمایندگان از مجلس و نماینده کارآمد نهفته است. زمانی که کمیت و تعداد طرح، سوال، تذکر و تحقیق و تفحص ملاک شناخت نماینده فعال و کارآمد باشد و کیفیت این اقدامات از نظر شاخصهایی همچون سطح کارشناسی و تخصصی، واقعگرا بودن و قابلیت عملیاتی شدن، منابع مالی، ضمانتهای اجرایی و.... آنگونه که باید، مورد توجه و اهتمام قرار نمیگیرد، شاهد آن هستیم که علیرغم فعالیت گسترده نمایندگان، کمیسیونها و کلیت مجلس، آنگونه که شایسته و بایسته است مسائل و مشکلات کشور و مردم رفع نمیشود و حرکت کشور به سمت پیشرفت و تعالی، جهت و سرعت مناسب را بدست نمیآورد.
* مشاور و رئیس حوزه ریاست مجلس
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
تقدیرنمایندگان در تقدیر از رزمایش ذوالفقار ۹۹ ارتش
-
اجازه استفاده از امکانات دولتی را به نامزدها نمیدهیم
-
مخالفت مجلس با سلب یک فوریت از طرح جهش تولید و تامین مسکن
-
رئیسجمهور، پاسخ دهد چرا وزارت صمت با سرپرست اداره میشود
-
انگاره ای نادرست سبب کاهش اثرگذاری مثبت مجلس
-
اتمام بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری در کمیسیون شوراها
-
طرح سوال نماینده زابل درباره وضعیت مرزنشینان از وزیر کشور
-
انتقاد نماینده تفت و میبد از شرایط آبرسانی به حوزه انتخابیه اش
-
موافقت مجلس با کلیات طرح دو فوریتی اصلاح قانون تضمین خرید محصولات کشاورزی
اخبار روز
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد
-
۱۴ شهر و روستای سیستان و بلوچستان تحتتاثیر زلزله قرار گرفت
-
اولویت همه شرکتهای صندوق ذخیره باید سودآوری و توجه به اقتصاد دانش بنیان باشد
-
اجرای طرحهای زنجیره سبز و آبی در پنج شهرستان استان خوزستان
-
اجرای طرح ویژه جمع آوری شنهای پخش شده در معابر شمال تهران
-
تشکیل" قرارگاه ویژه تامین مسکن معلم" در صندوق ذخیره فرهنگیان
-
همه چیز درباره خرید چمن مصنوعی که باید بدانید
-
قرارداد ساخت ۷۰۰ واحدی خوابگاه متاهلی دانشگاه مازندارن منعقد شد
-
اقدام قوه قضاییه در شناسایی اموال بابک زنجانی در خارج و انتقال آن به تهران قابل تقدیر و تشکر است