بندر هوشمند، بندری است که از اتوماسیون و فناوری های نوآورانه از جمله هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بیگ دیتا و بلاکچین استفاده می کند تا عملکرد خود را بهبود ببخشد.
به گزارش اقتصادسرآمد، واحد ترجمه  سازمان بنادر و دریانوردی در این خصوص مطلبی منشر کرده است، اگرچه صنعت حمل و نقل، بنادر و کانتینر ، اغلب بخشی «محافظه کار» و «مقاوم در برابر تغییرات» تلقی می شوند، اما فناوری ها، سیستم ها و راه حل های جدیدی در حال ظهور هستند که این تصور را در سال های آینده تغییر خواهند داد و آینده ای روشن تر و یکپارچه تری را برای این صنعت رقم خواهند زند.
نیاز به تکامل و «هوشمند» شدن امروزه با تغییر نیازهای تجارت جهانی از اهمیت بالاتری برخوردار است. کشتی ها دائما در حال بزرگتر شدن هستند، کالاها با سرعت بیشتری جابجا می شوند و مسائل ژئوپلیتیکی چالش های جدیدی را برای بنادر در سراسر جهان ایجاد می کند.
در سال ۲۰۲۱ شاهد استقبال این صنعت از «فناوری های نوظهور» مانند Twins Digital و بهینه سازی جریان کالا بوده ایم. 
جریانی که شفافیت در عملکرد و امکان نظارت بر مسیر حمل کالا را برای مشتریان و صاحبان کالا به ارمغان می آورد. پیدایش فناوری ۵G با سرعت اتصال بیشتر و تاخیر کمتر نیز به بهبود عملکرد بنادر کمک می کند.صنایع همواره به دنبال کارایی بالاتر و مدیریت بهتر منابع هستند و دیجیتالی شدن فرآیندهای صنعتی در این میان ، روش تولید کالاها و خدمات را متحول می کند. این تحول به اصطلاح «صنعت ۴,۰" نامیده می شود و به دلیل نیاز آشکار به گرفتن اطلاعات از تمام المان های در صنعت، اینترنت اشیا را می توان «سنگ بنای» آن دانست. صنعت دریانوردی و بندر نیز از این قاعده مستثنی نیستند و تغییرات با سرعت بالایی در حال انجام است.
اما دیجیتالی شدن تا حدود زیادی همچنان یک مقوله غریب در بنادر است. طبق آخرین گزارش ها در فوریه ۲۰۲۱ ، از ۴،۹۰۰ بندر در سراسر جهان، ۸۰ درصد همچنان برای مدیریت خدمات دریایی به فرایندهای قدیمی و دستی متکی هستند.در سال ۲۰۱۹، جویس بلیک، مدیر راهکارهای تجارت دیجیتال بندر روتردام، در مورد بنادر دیجیتال گفت: همزمان با توسعه فناوری و دیجیتالی شدن زنجیره تأمین جهانی، این نیاز که بنادر به یک «گره دیجیتالی» در زیرساخت زنجیره تامین تبدیل شوند، به شدت احساس می شود. «رشد نمایی» فناوری دیجیتال، فشار را برای سازگاری هرچه بیشتر به بنادر وارد می کند. بنادری که در این مسیر گام برندارند، عقب خواهند ماند.
به گفته بلیک، مزایای اتخاذ یک رویکرد دوگانه که شامل هر دو کارکرد فیزیکی و دیجیتالی است، به ویژه برای آزمایش و بهینه سازی زیرساخت های فیزیکی، بسیار قابل توجه خواهد بود. برای مثال، ایجاد یک دیوار اسکله  بدون پشتیبانی فناوری های دیجیتال و تجزیه و تحلیل هوشمند، می تواند بسیار پرهزینه باشد.  در حالی که آزمایش عملکرد پروژه قبل از ساخت، بینش واضح تری در مورد تأثیر یک سرمایه گذاری بزرگ اینچنینی ارائه می دهد.
پول پس انداز شده از طریق دیجیتال سازی می تواند در جای دیگری برای تأمین بودجه پروژه های اصلی ذخیره شود، به این ترتیب یک بندر می تواند تمرکز خود را بر روی بهبود کارایی عملیات خود معطوف کند.براساس گزاشی که تین نیوز سال گذشته منتشر کرده است بر می آید، هوشمندسازی و تجهیز بیشتر بنادر بازرگانی به دستیابی به توفیق اقتصادی در بنادر، کمک شایان توجهی کرده است. اما این تلاش ها اگرچه مثبت و موثر هستند اما کافی نیستند.
این اتفاقات مثبت باعث رشد ۶۱ درصدی جذب سرمایه گذاری در سال ۱۳۹۸ در بنادر کشور شده است که خود بیانگر رویه سازمان بنادر  در تشویق و جذب سرمایه گذاران در زمینه های احداث مخازن نفتی، انبار مکانیزه غلات، گردشگری دریایی، صنایع و غیره است.این رویکرد تاثیر مثبتی در زمینه فعالیت بخش خصوصی به همراه داشته و باعث تشویق سرمایه گذاران به منظور انجام فعالیت های اقتصادی در بنادر کشور شده و زمینه هوشمندسازی بنادر در سایه رشد مشارکت ها و همچنین ارتقای سطح هوشمندسازی بنادر با کمک جوامع دانشگاهی را فراهم کرده است.
این در حالی است که سال گذشته نیز سند چشم انداز ۲۰ ساله سازمان بنادر و دریانوردی در حوزه «بندری»، «دریایی» و «مدیریت سواحل» تشریح شده است و براساس آن بنادر در بخش های توسعه مدیریت سواحل بویژه در مورد بنادر و سواحل تجاری، حوزه ایمنی و مسئولیت پذیری در برابر محیط زیست دریایی، تلاش های بنادر در حوزه دستیابی به ثبات مالی و تسهیل تجارت به طور همزمان و راهبردهای مدیریتی و حکم رانی در بخش های دریایی و بندری، طی یک سند 20 ساله باید توسعه چشمگیری داشته باشند.وضعیت فعلی بنادر کشور، به رغم همه ناملایمت های اقتصادی و سنگ اندازی های امریکا در سخت کردنِ ورود و خروج کالا از و به بنادر ایران در سراسر نقاط جهان، اگرچه راضی کننده نیست اما قابل توجه است؛ چراکه روند توسعه بنادر با مشارکت بخش خصوصی و به شکل جدی تری دنبال می شود.
علی ابراهیمی کارشناس صنعت دریایی در گفت و گو با خبرنگار ما درباره اقدامات سازمان بنادر و همچنین اهمیت سند توسعه دریایی گفت: تهیه و بروزرسانی بسته‌های مختلف جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در ساخت و توسعه انواع زیرساخت‌ها و تأسیسات و فعالیت‌های دریایی و تدوین و بروزرسانی قوانین مناسب برای تخصیص درصدی از درآمدهای دولت ناشی از فعالیت‌های تجاری دریایی به توسعه مناطق ساحلی و حفاظت از محیط ‌زیست دریایی از جمله مواردی است که با افزایش میزان سرمایه گذاری در بنادر کشور بوسیله همکاری دو بخش تحقق یافته است.وی با بیان اینکه حمایت از بهبود وضعیت بیمه‌های دریاییِ بیمه‌های مرتبط با کسب و کارهای  دریایی و بندری و مدیریت ریسک در فرایند انواع بیمه‌های دریایی اقدام دیگری است که سازمان بنادر در جهت رشد انواع مشارکت ها با بخش خصوصی که حتی زبانِ یک بازار نامتعادل را هم بهتر متوجه می شود، بسیار موثر است.ابراهیمی با بیان اینکه ارتباط با جوامع دانشگاهی در این میان به توسعه علمی و سازمان یافته تر بنادر کمک میکند، گفت: این اقدام قطعا به نفع بخش خصوصی نیز خواهد بود. ضمن اینکه با این اقدامات، بستر و تکنولوژی های لازم جهت هوشمندسازی بنادر بازرگانی نیز سرعت و کیفیت بیشتری می گیرد.