گروه صمت - کشور ما از ظرفیت‌های متعددی در حوزه معدن و صنایع معدنی برخوردار است، این ظرفیت‌ها به‌قدری غنی هستند که می‌توانند نقشی اثرگذار در توسعه اقتصادی بر عهده بگیرند. در این میان، از دولت‌ها نیز انتظار می‌رود ضمن توجه به اهمیت و اثرگذاری ظرفیت‌های یادشده برای ارتقای جایگاه آن ها تلاش کنند. با این وجود، اتکا به درآمدهای نفتی در طول 42 سال گذشته مانع توجه جدی به ظرفیت‌های این بخش شده است. هرچند هر زمانی که تحریم‌ها علیه ایران شدت گرفته و فروش نفت دشوار شده، دوباره بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها موردتوجه قرار گرفته و تاکنون سیاست‌ درستی نیز برای بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها اتخاذ نشده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، در چنین شرایطی، شاهد شدت گرفتن موجی از نارضایتی‌ها میان فعالان صنایع معدنی از عملکرد دولت‌های پیشین هستیم. گویی بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها فقط در حد حرف و شعار باقی می‌ماند. نتیجه آن که فعالیت در بخش معدن و صنایع وابسته به آن در طول سال‌های گذشته آن‌طور که انتظار می‌رفت، رشد نیافته است. در طول سال‌های گذشته سرمایه‌ قابل‌توجهی برای رونق صنعت فولاد جذب و در همین حال تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق 1404، هدف‌گذاری شده است؛ با این وجود، سیاست‌های حاکم بر این زنجیره منطبق با شرایط توسعه‌ای این صنعت نیست. علاوه بر این، سیاست‌های تنظیم بازار به موقع اجرایی نشده‌اند و همین موضوع نیز پیامدهایی را برای فروش این محصول در بازار داخلی و بین‌المللی به‌دنبال داشته است.ایران در سال‌های گذشته بخش قابل‌توجهی از نیاز خود به محصولات فولادی را از طریق واردات تامین می‌کرد اما اکنون با توسعه ظرفیت‌های فولادی در رده بزر‌گ‌ترین فولادسازان دنیا قرار دارد و در همین حال بخش قابل‌توجهی از محصولات خود را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کند. با این وجود، هنوز نتوانسته‌ایم عملکرد این زنجیره را به‌درستی تنظیم کنیم. افراط و تفریط در سیاست‌های حاکم بر زنجیره فولاد به عملکرد فولادسازان داخلی یا مصرف‌کنندگان این محصول ضربه وارد کرده؛ به‌علاوه آنکه موقعیت صادراتی فولاد ایران نیز با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. این نقطه ضعف درحالی است که صادرات و فروش خارجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت و نسبت به سیایت‌های محدودکننده صادرات بی‌تفاوت بود.
هدف گذاری 55 میلیون تنی فولاد در افق 1404
آنوش رحام، دبیر سندیکای تولیدکنندگان فولاد ایران در این خصوص به خبرنگار روزنامه اقتصاد سرآمد، گفت: صنعت فولاد همواره در برنامه‌های توسعه‌ای کشور موردتوجه قرار داشته، تاجایی‌که در افق 1404، تولید 55 میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده است. نگاه ویژه دولت‌ها به توسعه صنعت فولاد به مراتب مثبت ارزیابی می‌شود اما متاسفانه سیا‌ست‌گذاران متناسب با افزایش ظرفیت تولید فولاد به ارتقای صنایع تبدیلی و تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده و همچنین تامین پیش‌نیازهای تولید 55 میلیون تن فولاد توجه نکرده است.
زنجیره ارزش و صنایع تبدیلی سال‌ها مغفول مانده
وی تصریح کرد: ساماندهی، تدوین برنامه راهبردی و استراتژی برای تکمیل زنجیره ارزش و صنایع تبدیلی نیز در این سال‌ها مغفول مانده است. صنایع لوله‌وپروفیل، نورد، تولید ورق نیز باید همپای توسعه ظرفیت شمش فولاد توسعه یابند. با این وجود، هیچ برنامه مشخصی که دربردارنده استراتژی کلان و برنامه راهبردی و تسریع فرآیند سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع تبدیلی باشد، تنظیم نشده است. درواقع توسعه صنعت فولاد فقط با تکیه بر افزایش ظرفیت تولید فولاد خام موردتوجه دولت‌ها بوده است.
دولت‌ها در مدیریت بازار فولاد اشتباهات بزرگی
 مرتکب شده‌اند
رحام با اشاره به این مهم که،  دولت‌ها در مدیریت بازار فولاد نیز اشتباهات بزرگی را مرتکب شده‌اند، گفت: هر زمان دولت تلاش کرد با بخشنامه‌ها و در قالب دستوری، بازار فولاد را مدیریت کند، بیشترین آسیب‌ها و پیامدهای را برای بازار فولاد به‌دنبال داشت. قیمت‌گذاری براساس ارز 4200 تومانی در بورس کالا یکی از اشتباه‌ترین سیاست‌هایی بود که در این حوزه اتخاذ شد که زمینه توزیع رانت گسترده‌ای را فراهم کرد. در همین حال نتوانست سیاست‌گذاری درستی را براساس اصول حاکم بر بازار یعنی اصل عرضه و تقاضا و رقابت در بازار انجام دهد.
دبیر سندیکای تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: تولید در برخی از حلقه‌های این زنجیره مازاد نیاز داخلی است، با این وجود ساماندهی این بازار به نحوی که مواد اولیه موردنیاز تمامی صنایع تکمیلی فراهم شود، با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است. دخالت‌های دولت نیز در این زمینه نه‌تنها تاثیر مثبتی نداشته، بلکه چالش‌های جدی‌تری را رقم زده است.
چالش‌های ساختاری بر عملکرد زنجیره فولاد حاکم است و مشکلات زنجیره فولاد فقط از عملکرد اشتباه دولت نشات نمی‌گیرد؛ با این وجود هیچ‌کدام از دولت‌های گذشته تاکنون در حوزه ساماندهی زنجیره فولاد به خوبی عمل نکرده‌اند. بر همین اساس نیز در هر دوره‌ای شاهد حاکم شدن چالش‌هایی در این زنجیره هستیم. البته در مجموع می‌توان تاکید کرد که دولت کنونی اشتباه‌ترین عملکرد را در حوزه فولاد به نمایش گذاشته است. سیاست‌های اشتباهی که از یک‌سو زمینه بر هم خوردن بازار فولاد را فراهم کرده و از سوی دیگر، ضررهای غیرقابل جبرانی را به صنعتگران وارد کرده است. ایران در سال‌های گذشته بخش قابل‌توجهی از نیاز خود به محصولات فولادی را از طریق واردات تامین می‌کرد اما اکنون با توسعه ظرفیت‌های فولادی در رده بزر‌گ‌ترین فولادسازان دنیا قرار دارد و در همین حال بخش قابل‌توجهی از محصولات خود را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کند. با این وجود، هنوز نتوانسته‌ایم عملکرد این زنجیره را به‌درستی تنظیم کنیم.