نرخ ارز واقعی کمتر از مقدار فعلی است!»، «بازار ارز حباب دارد!» این‌ها جملاتی‌اند که بارها از زبان برخی مسئولین شنیده‌ایم. سوالی که پیش می‌آید این است که از کجا بفهمیم نرخ ارز واقعی چند است؟عوامل تعیین کننده نرخ ارز آن قدر پیچیده و گسترده اند که تقریبا احتمال آن که یک نهاد بصورت مرکزی بتواند در هر زمان نرخ ارز تعادلی اقتصاد را تشخیص دهد و بصورت نظام نرخ ارز ثابت، بازار ارز را مدیریت کند، صفر است. به همین خاطر است که کشورهایی که نرخ ارز را بصورت دستوری تعیین می‌کنند، دیری نمی‌گذرد که جهش نرخ ارز را تجربه می‌کنند؛ چرا که لاجرم نرخ ارز به سمت مقدار تعادلی‌اش که برخاسته از متغیرهای بنیادی اقتصاد و انتظارات عقلایی آحاد اقتصادی است، رجوع خواهد کرد.نرخ ارز واقعی یا نرخ ارز تعادلی همان نرخ ارزی است که حاصل برآیند عرضه و تقاضای همه بازیگران اقتصاد است که در بستر بازار رقم می‌خورد. از سویی دیگر برخی متغیرهای اقتصادی و انتظارات افراد بر عرضه و تقاضای ارز اثر می‌گذارند، لذا این امکان وجود دارد که بر اساس متغیرهای بنیادی اقتصاد، بتوانیم تخمینی از نرخ ارز تعادلی داشته باشیم. در شرایط فعلی اقتصاد که لااقل با سه نرخ ارز (نیمایی ، سنایی و دولتی 4200 تومانی) مواجه هستیم، نمی‌دانیم که نرخ ارز تعادلی اقتصاد ما دقیقا چند است. اگر تمام عرضه و تقاضای ارز در یک بازار متشکل اتفاق می‌افتاد، به خروجی قیمت این بازار می‌توانستیم نرخ ارز تعادلی اقتصاد بگوییم.اما چرا پس از بحران ارزی 97 ، سیاست‌گذار اصرار دارد که نرخ ارز واقعی اقتصاد پایین‌تر از نرخ ارز موجود است؟اولین پاسخی که به ذهن مخاطبین می‌رسد، احتمالا مربوط به مباحث سیاسی و رسانه‌ای است. به این معنا که نرخ ارز پایین نشانه موفقیت سیاست‌گذار در مدیریت کشور است، لذا طبیعی است که سیاست‌گذار برای اقناع افکار عمومی بخواهد مردم را مجاب کند که نرخ ارز فعلی حباب دارد و امثالهم.
ادامه در صفحه 2